Planbureau acht landbouwakkoord noodzakelijk

Volgens het PBL loopt de landbouw hard tegen grenzen aan. De Nederlandse landbouw is na de Tweede Wereldoorlog ontwikkeld tot een hoogproductieve, kennisintensieve, internationaal concurrerende sector. Maar het inkomen van een grote groep boeren staat onder druk en milieudoelen worden niet gehaald.

Een koerswijziging richting verdienmodellen die duurzamer zijn voor boer én leefomgeving vraagt volgens het PBL om een breedgedragen toekomstbeeld met een heldere taakverdeling tussen ondernemers, banken, regio's en de rijksoverheid.

Wenkend perspectief

Het PBL beveelt in het essay Naar een wenkend perspectief voor de Nederlandse landbouw aan om in een landbouwakkoord afspraken hierover vast te leggen.

LTO Nederland reageert instemmend op het voorstel van het PBL. De belangenorganisatie is voorstander van een breed landbouwakkoord zoals het PBL heeft voorgesteld.

• Lees ook: LTO Nederland voorstander breed landbouwakkoord

Het energieakkoord zou volgens LTO Nederland als voorbeeld kunnen dienen voor een landbouwakkoord, maar dan afgestemd op de ruime reeks waarden die voor de landbouw naar voren worden geschoven. 'We proberen al langer een dergelijk akkoord van private partijen, overheid, maatschappelijk middenveld en regio's voor elkaar te krijgen. Ik ben het met dit idee van het PBL eens', zegt LTO bestuurder Joris Baecke.

Afhankelijkheid

De opstellers van het essay stellen dat de individuele boer weinig kansen heeft om te vergroenen, omdat hij vastzit in de dominante ontwikkelrichting van intensivering en schaalvergroting. Toegenomen afhankelijkheid van verwerkende en toeleverende bedrijven en de (beleids)keuzes die in het verleden zijn gemaakt, hebben de ruimte om te ondernemen versmald.

Incidenten als de fipronilaffaire en de mestfraude steken regelmatig de kop op. Het overheidsbeleid reageert hierop met een fijnmazig stelsel met specifieke regels, maar is de afgelopen jaren niet in staat geweest de gewenste structurele verandering in gang te zetten, stelt het PBL.

Alternatieve verdienmodellen

Voor een omschakeling van de landbouw zijn alternatieve verdienmodellen nodig, maar die zijn volgens de schrijvers van het essay vaak relatief duur, risicovol en dus onaantrekkelijk voor boeren en tuinders. Soms is er door schulden en bestaande contracten met leveranciers en banken voor de boer nauwelijks een alternatief.

De eerste voorwaarde voor koersverandering is het ontwikkelen en vaststellen van een gedeeld toekomstbeeld voor de Nederlandse landbouw. Dat vergt politieke onderhandeling over hoe ons landschap, onze voedselvoorziening en onze natuur eruit moeten zien en wat we hiervoor overhebben, aldus het PBL.

Coördinatie

Ten tweede moet de rol van de rijksoverheid in de landbouw worden heroverwogen. De coördinatieproblemen bij een koersverandering zijn groot en vragen om een partij die de regie neemt en de samenwerking vorm kan geven. Ten slotte kan een koerswijziging alleen plaatsvinden met een nieuwe aanpak gericht op het ontwikkelen van andere verdienmodellen en het omgaan met verliezen.