'Probleem is dat een haan geen eieren legt'

In Nederland worden jaarlijks ongeveer 40 miljoen eendagshaantjes van legrassen gedood, omdat zij geen bestemming hebben in de pluimveevleesproductie. Het doden van deze haantjes roept maatschappelijke weerstand op.

'Door de jaren heen zie je dat het vraagstuk van de leghaantjes op de achtergrond altijd aanwezig is en zo nu en dan in de maatschappelijke schijnwerpers staat. Daarom vinden we het zinvol om te zoeken naar mogelijkheden voor de agrarische sector om deze problematiek het hoofd te bieden', zegt Marjon Krol van ZLTO. Ze is projectleider van Food Heroes, een project dat zich richt op het verkleinen van voedselverliezen en het beter verwaarden van reststromen op primaire agrarische bedrijven.

'Ongemakkelijk onderwerp'

'Op dit moment is er niet één oplossing waarmee je de leghaantjesproblematiek uit de wereld kunt helpen. Ook zien we dat burgers hier niet eenduidig over oordelen. Uit onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) blijkt bijvoorbeeld dat veel mensen het niet zien zitten om technieken toe te passen die voorkomen dat er haantjes worden geboren', aldus Krol. 'Ik denk dat je mag concluderen dat we het met z'n allen een ongemakkelijk onderwerp vinden.'

Al jaren zijn er wereldwijd pogingen ondernomen om het doden van eendagskuikens in broederijen te voorkomen. Die hebben nog niet geleid tot bruikbare apparatuur waarmee broederijen snel en betaalbaar het geslacht van broedeieren kunnen bepalen.

Dubbeldoelkippen

Het fokken van dubbeldoelkippen zou een mogelijkheid kunnen zijn om het leghaantjesprobleem uit de wereld te helpen. Enkele fokbedrijven hebben pogingen gedaan een dubbeldoelkip te fokken. Novogen kruiste leghennenlijnen met Hubbard-vleeskuikenlijnen. Dit leidde tot verschillende combinatiekippenlijnen waarvan de haantjes geschikt zijn om af te mesten binnen specifieke marktconcepten. De hennen kunnen redelijk meekomen met traditionele leghennen qua eierproductie.

Het lijkt er niet op dat de pluimveesector zit te wachten op dubbeldoelkippen. Zowel voor eieren als voor vlees produceren zulke kippen minder efficiënt dan gespecialiseerde kippenrassen. Dit blijkt onder meer uit onderzoek van WUR Livestock Research.

De Vredelinger

Een kleinschalig initiatief in Nederland is dat van Wytze Nauta van de Stichting Biologische Veeverbetering. Nauta werkt al negen jaar aan de ontwikkeling van een nieuw ras dubbeldoelkip, genaamd De Vredelinger. Het nieuwe ras is met name bestemd voor kleinschalige biologische houderij. 'De kip die wij voor ogen hebben, legt zo'n 240 tot 250 eieren per jaar', meldt Nauta. De vleeshaantjes zijn op 16 tot 18 weken slachtrijp en wegen dan geslacht zo'n 1,2 tot 1,3 kilo.

Er zijn in Nederland ook een aantal initiatieven om leghaantjes op te fokken en daarna te slachten. Dit gebeurt onder meer bij het Kipster-concept waarbij de leghaantjes worden opgefokt tot ze 17 weken zijn. Ze wegen dan ongeveer 1,5 kilo. Supermarkt Lidl verkoopt het vlees van deze haantjes in de vorm van haanburgers.

Kipster heeft de eerste leghaantjes opgefokt in een traditionele stal. De initiatiefnemers zoeken naar mogelijkheden om de haantjes op te fokken in stallen met uitloop en het vlees te verkopen met drie sterren van het Beter Leven-keurmerk van de Dierenbescherming.

Leghaantjescaravan

In Brabant experimenteren de pluimveehouders Peter van Agt en Ad van den Akker met een zogenoemde mobiele leghaantjescaravan voor 249 dieren. De caravan staat op natuurgrond van het Brabants Landschap en verwisselt regelmatig van plek. 'Het is pionieren', zegt Van den Akker. 'We zijn bezig met de eerste ronde haantjes en moeten alles nog uitvinden. Bijvoorbeeld hoeveel voedsel de haantjes uit de natuur opnemen en hoeveel we ze moeten bijvoeren.'

Over de afzet van het vlees maakt Van den Akker zich geen zorgen. 'Er is veel belangstelling. Onder meer van particulieren die goed kippenvlees uit de natuur willen. Ook van restaurants die op zoek zijn naar vlees met een verhaal.'

Boomkwekers enthousiast

Van den Akker ziet nu al nieuwe kansen voor het houden van leghaantjes in mobiele stallen met uitloop. 'Zo zijn bijvoorbeeld boomkwekers in de regio enthousiast. Ze denken dat haantjes kunnen helpen om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de kwekerij te verminderen.'

Krol verwacht dat het kiezen voor dubbeldoelkippen en opfokken van leghaantjes vooral activiteiten voor nichemarkten blijven. 'Maar dat maakt het niet minder interessant om er goed naar te kijken en ze te helpen ontwikkelen tot volwaardige oplossingsrichtingen voor de leghaantjesproblematiek', zegt de projectleider.