Natuurmonumenten zet onnodig druk

Natuurmonumenten deed deze week stof opwaaien met de publicatie van een rapport over de insectenpopulatie. De conclusie luidt dat het aantal insecten de laatste decennia dramatisch is afgenomen.

De organisatie heeft wetenschappers van het EIS Kenniscentrum Insecten en de Radboud Universiteit Nijmegen metingen van insectenpopulaties laten onderzoeken. Twee langlopende studies van acht insectengroepen in natuurgebieden bij het Drentse Wijster en in het Brabantse natuurgebied Kaaistoep zijn hiervoor geanalyseerd.

De gegevens voor deze studies zijn verzameld door leden van de KNNV-afdeling Tilburg (vereniging voor veldbiologie) en het biologisch veldstation Wijster.

27 jaar

De wetenschappers concluderen dat in 27 jaar tijd twee derde van de onderzochte groepen insecten is verdwenen. De populatie van kokerjuffers, haften en loopkevers heeft de grootste klappen gekregen. Ook de populatie van overige kevers, lieveheersbeestjes, macronachtvlinders en gaasvliegen is sterk gedaald. De wantsenpopulatie is als enige stabiel gebleven.

De wetenschappers stellen dat het niet mogelijk is om op basis van de gegevens de oorzaak van de achteruitgang te bepalen.

Oorzaak

Van den Tweel wijst in een toelichting op het rapport een oorzaak aan: de landbouw. 'De landbouw is een van de belangrijkste beheerders van ons buitengebied. Daar wordt jaarlijks zo'n 10 miljoen kilo aan chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt', zegt hij.

'We moeten toe naar biologische bestrijding. Het verbod op drie chemische middelen is een mooi begin, maar lang niet genoeg. Er is simpelweg meer ruimte nodig voor natuur in landbouwgebieden.'

Deltaplan

LTO Nederland bestrijdt de conclusie van Van den Tweel niet. In een reactie benadrukt de organisatie dat LTO samen met Natuurmonumenten, diverse natuur- en milieuorganisaties en onderzoeksinstellingen werkt aan het Deltaplan Biodiversiteitsherstel.

Dit plan moet rond de zomer gereed zijn. Doel is om tot een gezamenlijke aanpak voor het herstel van de biodiversiteit op het platteland te komen. 'Wij hebben ook een handtekening onder de intentieverklaring van het deltaplan gezet', zegt Van Huizen.

Boerenbelang

'Wij werken actief mee aan het verder invullen van de kaders voor een plan dat de biodiversiteit in Nederland moet herstellen. Biodiversiteit is een direct belang voor boeren. Een rijk bodemleven is een indicatie voor een vruchtbare bodem en een rijke bodem is ook goed voor de flora boven de grond.'

De conclusies die Van den Tweel aan dit onderzoek verbindt, leggen onnodig druk op het proces van het plan voor herstel van de biodiversiteit, vindt Van Huizen. 'Wat hij doet, hoeft niet. We zijn echt wel overtuigd dat de gangbare landbouw toe is aan verandering waarin meer natuurlijke processen geïntegreerd worden in de bedrijfsvoering', zegt zij.

'Met de vinger wijzen helpt niet om boeren in de 'goede stand' te krijgen. Biodiversiteitsherstel kan niet zonder boeren. Laten we vooral blijven nadenken en samenwerken aan een goed plan.'

Bondgenoot

In een opiniestuk dat deze week naar publieksmedia is gestuurd, geven LTO-bestuurders Van Huizen, Joris Baecke en Claude van Dongen aan dat zij ongelukkig zijn met de actie van Natuurmonumenten. 'Samenwerken aan een duurzame land- en tuinbouw is niet gebaat bij een gefragmenteerde wij-zij-discussie, die wordt platgeslagen door 'hop, we geven de landbouw de schuld.' Zie de landbouw nu eens als bondgenoot', schrijven zij.

'We maken in de land- en tuinbouw stap voor stap de switch van productie met relatief veel kunstmest, energie en gewasbescherming naar teeltmethodes en gewassen met meer kwaliteit en minder externe input', aldus de drie LTO-bestuurders.

Duitse studie

Het onderzoek van Natuurmonumenten volgt op een Duitse studie naar de insectenpopulatie. Deze studie werd in oktober 2017 gepubliceerd. De conclusie luidde dat de totale biomassa aan vliegende insecten in de laatste 27 jaar met 76 procent achteruit is gegaan.

Een oorzaak van de achteruitgang noemden de Duitse onderzoekers niet. Op de manier waarop de resultaten van de studie tot stand waren gekomen, was kritiek.

Robuust

Natuurmonumenten wilde helder krijgen hoe de situatie in Nederland is. Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit liet Wageningen Environmental Research het Duitse onderzoek tegen het licht houden. Het kennisinstituut concludeerde vorige maand dat de resultaten robuust zijn.

De achteruitgang van insectenpopulaties wordt volgens Wageningen Environmental Research veroorzaakt door een complex van factoren. De onderzoekers denken dat de landbouw daar een rol in speelt door intensivering en homogenisering van het landgebruik, het gebruik van stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen en de versnippering van natuurlijke leefgebieden.

Verder stelt het het kennisinstituut dat niet precies bekend is hoe slecht het met de insecten in Nederland gaat en dat er kennishiaten zijn.

Spoeddebat

GroenLinks vroeg naar aanleiding van de publicatie van Natuurmonumenten een spoeddebat aan met minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Een meerderheid van de Tweede Kamer steunde deze aanvraag. Aan het debat werd door een aantal partijen wel een voorwaarde verbonden, waardoor geen sprake kan zijn van spoed.

Zij vinden dat het Deltaplan Biodiversiteitsherstel voor het debat moet zijn gepubliceerd. Ook moet het kabinet op dit plan hebben gereageerd. Het deltaplan wordt opgesteld door samenwerking van onder meer wetenschappers, landbouw- en natuurorganisaties zoals Natuurmonumenten en LTO Nederland.

Na de zomer

Het is nog onduidelijk wanneer dit plan gereed is, maar volgens betrokkenen is de kans klein dat dit voor het zomerreces van de Tweede Kamer plaatsvindt. Dat betekent dat het 'spoeddebat' pas na de zomervakantie zal plaatsvinden.