Steun voor Zeeuws agrarisch erfgoed

In de periode 2016-2017 hebben Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland en Stichting Landschapsbeheer Zeeland, in opdracht van de provincie, een selectie samengesteld uit zo'n drieduizend boerderijen die in cultuurhistorisch opzicht werden gewaardeerd. Doel was om te komen tot een voor de provincie overzichtelijk aantal cultuurhistorisch waardevolle boerderijen.

Er zijn nu 190 boerderijen geselecteerd die in aanmerking komen voor onderhoud. Eigenaren van dit agrarisch erfgoed zijn aangeschreven om hen op de hoogte te stellen dat de provincie begeleiding en ondersteuning wil bieden voor behoud, onderhoud, restauratie, herbestemming en zoeken naar financiering.

Wederopbouwperiode

Behalve oude boerderijen kan het ook gaan om boerderijen uit de wederopbouwperiode na de Watersnoodramp of in een jonge polder, zegt beleidsadviseur Erfgoed Berit Sens van provincie Zeeland.

Belangrijk is dat er op z'n minst nog een origineel woonhuis en grote schuur staan. Voor andere elementen, bijvoorbeeld een originele wagenschuur of bakkeet, worden extra punten toegekend.

190 boerderijen

Momenteel zijn 190 Zeeuwse boerderijen opgenomen in het Omgevingsplan van provincie Zeeland, dat nog moet worden vastgesteld door Provinciale Staten. Eigenaren kunnen ondersteuning krijgen bij het onderhoud en het vinden van financiering.

Deelname aan de regeling is geheel vrijwillig, benadrukt Sens. Bovendien kan een de eigenaar tussentijds eruit stappen, als hij of zij er geen voordeel meer in ziet. Een deel van deze boerderijen is nog in gebruik als agrarisch bedrijf.

Authentieke mestput

Etiënne en Greet Buijsse hebben een gemengd bedrijf bij Aardenburg. Het woonhuis stamt uit 1904, de graanschuur uit 1931 en de kleinere veestal uit ongeveer 1910. Verder zijn er een authentieke mestput, veedrinkput en boomgaard met appels, peren, pruimen en mispels.

In de weide tegenover het bedrijf staat een Belgisch trekpaard dat het plaatje compleet maakt. Alleen de overkapping voor landbouwwerktuigen is modern te noemen.

Erfgoed Trofee

In 2003 won Buijsse vanwege de unieke en goed onderhouden staat van zijn bedrijf de Erfgoed Trofee. Schrijver Gerard Smallegange beschrijft de boerderij ook in zijn boek 'Op 't Hof, boerderijen en boerenerven in Zeeland'. Het is een van de weinige boerderijen van dit type in de streek en in deze staat.

De eerste eigenaar was een Fransman. De graanschuur met gebroken kap is typerend voor die periode. Buijsse zelf boert hier sinds 1976. Hij verbouwt graan, bieten, graszaad en mais en houdt ook schapen en Belgische dikbilrunderen. 'Het is een bewuste keuze om de boerderij zo te behouden. Of het rendabel is, vinden we niet zo belangrijk. Als je er plezier van hebt, is dat ook rendement.'

Niet goedkoop

Maar de Zeeuws-Vlaming begrijpt het als collega's het onderhoud van een eeuwenoude schuur niet kunnen bekostigen en de boel slopen. Zo'n oude graanschuur in goede staat houden is geen goedkope liefhebberij. 'Toen alle asbest eenmaal van het dak was verwijderd, waren we 40.000 euro armer.'

Ook het woonhuis staat er prachtig bij. Buijsse is hier opgegroeid. 'Maar als je de ene kant netjes hebt geschilderd, kun je aan de andere kant opnieuw beginnen. En je weet wat een bus goede verf kost. Passanten zeggen vaak: 'Wat hebt u een mooie boerderij.' Ze realiseren zich niet wat een geld en werk het kost. Ook het knippen van de heggen is handwerk.'

Regeling welkom

De regeling van de provincie is zeker welkom, wat de ondernemer betreft. Bij de Erfgoed Trofee hoorde destijds een klein geldbedrag, te besteden aan de boerderij.

Voor de rest heeft Buijsse alle onderhoud zelf moeten bekostigen. 'Als subsidieregelingen worden verruimd, is er meer mogelijk. De opzet is goed.' Wel vraagt hij zich af wat er gebeurt als het potje leeg raakt.

Vijfde generatie

Zijn dochters hebben het familiebedrijf overgenomen, waarmee de vijfde generatie is aangetreden. Buijsse is hier content mee. 'Mijn dochters werkten in de zorg. De jongste zei vroeger al: 'Grond moet je nooit verkopen, want die houdt zijn waarde.' Maar als zij het bedrijf niet hadden overgenomen, was het einde oefening geweest.'

De komende jaren blijft Buijsse actief op het bedrijf, maar hij gaat wel afbouwen. Hij houdt er rekening mee dat de woning en schuren ooit worden verbouwd tot appartementen. Dat past ook in de bestemming. 'Het toerisme groeit hier enorm. Als je de woning voor 1.200 euro per week kunt verhuren, valt daar niet tegenop te boeren.'