Nieuwbouw aardbevingsgebied Groningen op slot

De ongerustheid onder boeren was groot, vorige week tijdens een bijeenkomst met Nationaal Coördinator Hans Alders in Middelstum. Alleen al in de gemeente Eemsmond en Loppersum zijn duizend panden als beeldbepalend aangewezen, waarvan het overgrote deel een boerderij is.

'Een draak van een regeling', vertolkte een akkerbouwer de mening van het overgrote deel van de tweehonderd boeren.

Laks

Op verzoek van Alders verscherpte provincie Groningen de omgevingsvisie, zodat beeldbepalende gebouwen in het aardbevingsgebied zo weinig mogelijk aan de sloophamer worden prijsgegeven. 'Gemeenten zijn laks geweest met de aanwijzing van monumenten. We moeten voorkomen dat er zomaar panden worden gesloopt', gaf Alders aan.

Dat de beeldbepalende panden zonder toestemming van de eigenaren zijn geïnventariseerd, wringt bij veel boeren. Ook bij veehouderij- en hoveniersbedrijf Tempel uit Middelstum. 'De aanwijzing is een strop om onze nek', zegt Fronica Tempel. 'Onze zonen hebben ons bedrijf deels overgenomen. Wij willen zelf beslissen wat we met ons bezit doen. Op termijn moet het asbest worden gesaneerd. Dan kom je een verweerde rietkap tegen met vervormde dakconstructie. Dat is totaal niet efficiënt meer. Wij willen van de lijst af.'

Beleidsadviseur Taeke Wahle van LTO Noord vindt de provinciale regeling 'zwaar en overdreven'. 'Wat ontbreekt is een goede motivering en onderbouwing van de aanwijzing en overleg met de eigenaar wat hij wel en niet kan met het gebouw. Ook is er geld nodig voor instandhouding van het karakteristiek erfgoed. De kosten voor onderhoud en instandhouding van deze door de maatschappij gewenste gebouwen moeten niet alleen afgewenteld worden op de boeren.'

Bouwtechnisch

Ook gemeenten worstelen met de omgevingsverordening, stelt Wahle. 'Ze zitten vast aan de gebruiksregels. Een omgevingsvergunning voor het slopen kan alleen verleend worden als de ondernemer een algemeen belang kan aantonen en behoud van het gebouw bouwtechnisch niet mogelijk is. Bouwtechnisch is bijna alles mogelijk. Dus je komt in eindeloze discussie wat mensen met een pand mogen.'

'Het huis is prachtig, de schuren mogen wel plat. Maar dat ziet Alders anders', zegt akkerbouwer Rob van Straalen uit Warffum over zijn kop-hals-rompboerderij van eind negentiende eeuw in Warffum, die de gemeente Eemsmond als beeldbepalend heeft aangewezen.

'We oriënteren ons op nieuwbouw. In de twee schuren kunnen we nauwelijks aan kistenbewaring doen. Ze zijn niet meer van deze tijd. Bovendien zit er asbest op de daken. Dat kost 120.000 euro om het er af te halen en een nieuw dak aan te leggen. Om het bedrijf up-to-date te maken zijn we heel wat geld kwijt. En de vraag is of het dat waard is.'

Gespannen voet

Wethouder Pier Prins van gemeente Loppersum vindt ook dat de provincie een te streng beleid handhaaft als het gaat om de sloop van panden. 'De provincie stelt dat karakteristieke panden niet gesloopt mogen worden, tenzij het pand op instorten staat. Wij waren daar als gemeente ook niet van op de hoogte. Daarom gaat Loppersum op korte termijn met gemeenten en de provincie in overleg hoe gemeenten tot goede toetsingscriteria kunnen komen.'

Dat het cultuur erfgoed moet worden behouden, daarin is de wethouder het met Alders eens. 'Maar er moet naast bescherming van de panden ook ontwikkelingsruimte voor de ondernemers blijven. Dat staat op gespannen voet met de huidige vertaling van de provinciale omgevingsverordening.'

Door de aanwijzing van karakteristieke panden wordt het boeren lastig gemaakt aardbevingsbestendiger nieuw te bouwen. Hiervoor hebben NAM en LTO Noord een pilot opgezet, de Groninger Schuren-regeling.

Akkerbouwer Albrechtus Tebbens Torringa uit Zuurdijk vraagt zich af of er voldoende geld is voor deze regeling. 'Hiervoor moet LTO Noord een bijdrage vragen bij de Rabobank. Als je de sector belangrijk genoeg vindt, investeer je daar als Nationaal Coördinator in.'

Dat Hans Alders bovendien niet kon zeggen wanneer de Schuren-regeling definitief wordt, schoot afdelingsvoorzitter van het Hogeland, Egbert de Vries, in het verkeerde keelgat. 'Wanneer gaan we zaken doen en krijgt de regeling handen en voeten? LTO Noord heeft hier enorm zijn nek voor uit gestoken. Ruim zestig boeren willen eraan mee doen. De tijd van een pilot is voorbij', gaf De Vries Alders mee.

De Nationaal Coördinator Groningen laat weten dat het vaststellen van de regeling bij de NAM ligt. Wel is er overleg met gemeenten en provincie hierover. Dat geldt ook voor de karakteristieke panden. 'We voeren gesprekken hoe het proces goed ingericht kan worden', zegt een woordvoerder.