'Superfood' cranberry rammelt aan de deur

Terwijl consumenten cranberry's voorheen alleen rond Kerstmis kochten, zien sommigen de besjes tegenwoordig als 'superfood'. Cranberry's bevatten veel antioxidanten, mineralen, vitamines en stoffen die mogelijk blaas- en maagontstekingen tegengaan. Inhoudstoffen uit de cranberry dienen ook als ingrediënt voor levensmiddelen en gezondheidsproducten.

BeSNederland wil de teelt van cranberry's in Nederland bevorderen en heeft drie cranberryfarms in Noord-Brabant, Zuidoost-Friesland en Overijssel, goed voor zo'n 30 hectare. Rond de eeuwwisseling heeft de organisatie samen met Wageningen University & Research en het ministerie van Landbouw onderzoek gedaan naar de haalbaarheid om meer cranberry's in Nederland te telen. De uitkomst was dat er zeker ruimte is voor 500 hectare.

Economische crisis

Grootschalige aanleg is tot nu toe achtergebleven, onder andere door de economische crisis. BeSNederland heeft een aantal beginnende telers begeleid bij de aanleg van cranberryvelden, maar de teelt beslaat nog geen 100 hectare.

In het Friese De Hoeve heeft Marijke Berger samen met haar man een cranberryfarm, die ook proefboerderij is voor BeSNederland. Op ongeveer 1,5 hectare staan zes verschillende soorten cranberry's.

Eerlijk voedsel

Berger beaamt dat de cranberry steeds meer in de belangstelling is komen te staan vanwege de toegenomen vraag naar natuurlijke groeiwijzen en eerlijk voedsel. Consumenten kijken veel naar kookprogramma's, kwaliteit en herkomst van voedsel zijn belangrijk en in het alternatieve circuit is veel belangstelling voor inhoudstoffen.

'Gezondheidsclaims zijn daarbij niet altijd terecht. Maar in zijn algemeenheid geldt wel dat oudere mensen gezond jong willen blijven en jongere mensen gezond oud willen worden.'

Tijd rijp

Berger denkt dat de tijd nu rijp is voor uitbreiding. Volgens haar moet je voor een geslaagde teelt veel geduld en 'fingerspitzengefühl' hebben. De eerste jaren is de onkruiddruk enorm hoog en pas vanaf het vierde of vijfde jaar brengt de plant vruchten voort.

Jan Buijs van Agro-Advies teelt met CranTex al enkele jaren cranberry's op Texel. Hij heeft in het verleden veel onderzoek gedaan naar de teelt. Zo heeft hij onder andere drie jaar lang de experimenten van het Veenweiden Informatie Centrum (VIC) in de Krimpenerwaard begeleid. Buijs legt uit dat de cranberryteelt heel anders is dan aardappel- of graanteelt, omdat de cranberry familie is van de heideplant.

Lastige teelt

Vanwege het onkruid en de vergrassing is het een lastige teelt. Gewasbeschermingsmiddelen zijn niet toegestaan en met schoffelen maak je niet alleen het onkruid en het gras, maar ook de uitlopers van de cranberry's kapot, wat biologisch werken noodzakelijk maakt.

'Als je dat drie tot vier jaar redt, is het onkruid daarna niet meer zo verstorend en kunnen de planten generaties lang mee. Maar we zijn er nog lang niet', zegt Buijs.

Zegveld

Het VIC heeft de afgelopen jaren bij de voormalige proefboerderij van Coöperatie Kennis Transfer Centrum (KTC) Zegveld geprobeerd om cranberry's te telen. Cranberry's groeien van oudsher op Terschelling en Vlieland, op arme zandgrond.

In het veen zit in tegenstelling daarmee veel zaad in de bodem, waardoor onkruid extra welig tiert. Maatregelen om de onkruiddruk tegen te gaan, zoals het verlagen van de zuurgraad van de grond door toevoeging van stoffen als zwavel of het onderdrukken van het onkruid met azijn, hadden weinig effect.

Grond afdekken

'Alleen het afdekken van de grond met biologisch afbreekbaar plastic leverde steekhoudende resultaten op', zegt directeur Frank Lenssinck van het VIC. 'Daarom gaan we nu op een veld van 0,2 hectare cranberry's planten in de verwachting dat daar binnen drie jaar grote en sterke planten uit zullen groeien.'

Bart Crouwers was als wethouder nauw betrokken bij de proeven met cranberryteelt van het VIC. Na het beëindigen van zijn wethouderschap stak hij zijn licht op bij cranberrytelers in Nederland en in Letland. Met zijn bedrijf The Cranberry Company heeft Crouwers een perceel van 9 hectare in Gouderak in de Krimpenerwaard 15 centimeter laten afplaggen.

Enorm verdienmodel

In de herfst van 2016 zijn daar 400.000 cranberryplanten geplant. De eerste oogst verwacht de ondernemer in 2019 en op den duur hoopt hij 100.000 kilo per jaar te kunnen oogsten. Buijs en Lenssinck vinden de pogingen van Crouwers moedig. Lenssinck: 'Met cranberryteelt ga je bodemdaling van het veen tegen en als de planten eenmaal vruchten opbrengen, heb je een enorm verdienmodel. Maar er is nog heel wat ontwikkeling nodig.'

Buijs start in 2018 met het landelijke pilotproject 'Island Berry', met een aantal innovatieve toepassingen in de biologische cranberryteelt. In januari is de lancering met een filmpje, in april vindt de aanplant op Texel plaats.

Kennisnetwerk

Daarnaast wil de ondernemer een kennisnetwerk opzetten, waaraan iedereen die als pionier in de cranberryteelt werkt, deel kan nemen. 'Door met alle betrokkenen te gaan samenwerken, kunnen we een voortrekkersrol spelen.'