Samenwerking antwoord op schaalvergroting

Reuvekamp heeft zijn SKAL-certificaat begin dit jaar ingeleverd en weidt zijn ooien en lammeren nu bij gangbare melkveehouders in de buurt. Volgens Reuvekamp is deze samenwerking voor hem de manier om nog meer biologisch te worden.

Voor een rendabele biologische schapenhouderij heb je aantallen nodig

Herman Reuvekamp, schapenhouder in Wijthmen

Waarom deze stap?

'Ik heb jarenlang biologische slachtlammeren gefokt. Ik weidde mijn dieren bij biologische akkerbouwers in de Noordoostpolder, omdat er dichter bij huis geen biologische gronden waren, waarop ik structureel mijn lammeren kon weiden.

'Dat betekende dat ik gemiddeld drie dagen in de week 40 kilometer heen en terug moest rijden om ze te verzorgen. De akkerbouwer kan ze wel in de gaten houden, maar hij heeft geen oog voor de gezondheidstoestand van deze dieren. Dat is een vak apart en dus mijn verantwoording. De logistiek was in mijn ogen niet duurzaam.

'Daarnaast was biologisch krachtvoer mij te duur en kuilvoer was geen optie, dus liet ik van het gemaaide gras SKAL-gecertificeerde grasbrokken maken bij een grasdrogerij als bijvoer in de winter. Dat kost energie en CO2-uitstoot. Hoewel mijn dieren het prima deden op die grasbrokken, vond ik dat ook niet in het biologische gedachtegoed passen.'

Hoe doet u het nu?

'Ik ben gekrompen in aantallen. Ik heb nu nog 75 ooien onder de ram. Voor een rendabele biologische schapenhouderij heb je aantallen nodig. Die heb ik nu niet meer. Ik richt me nu op de fokkerij van zelfruiende schapen. Ik weid mijn schapen bij melkveehouders in de buurt. Dat scheelt mij reistijd, arbeid en kosten.'

Maar het levert u ook minder op. De slachtlammeren kunnen niet meer worden verkocht als biologisch lamsvlees.

'Dat klopt. Maar ik heb ook minder kosten. Ik heb minder reiskosten en hoef geen polderweidegeld aan de akkerbouwers meer te betalen. Ook hoef ik niet meer bij te voeren.

'Natuurlijk geeft de slachterij nu minder voor mijn ramlammeren, omdat ze niet biologisch zijn, maar ik kan ze nu wel in kleine koppeltjes verkopen. Voorheen moest ik dertig of veertig dieren tegelijk slachtrijp hebben. Dat hoeft nu niet meer. Dat geeft mij een hoop rust.

'Daarnaast verkoop ik mijn ooilammeren nu als fokmateriaal. Ze moeten hetzelfde opbrengen als biologische slachtlammeren. Ook voor een dekram durf ik nu meer te vragen. Daar zit twintig jaar aan fokkerijkennis in. Een ram bestaat uit een hele genenpoel. Daar mag best een dikke prijs op zitten.'

U pleit voor samenwerking in plaats van schaalvergroting. Waarom?

'Schaalvergroting is eindig. Door alle regelgeving komt er uiteindelijk een einde aan de productieverhoging. Ik verwacht dat er daardoor een overschot aan ruwvoer ontstaat.

'Dat betekent dat we op zoek moeten naar een andere manier van graslandbeheer. De combinatie van koeien en schapen is ideaal. Het is een minder intensieve manier van beweiden die de bodem ten goede komt en het is goedkoper.'

En de melkveehouder zit daarop te wachten?

'Ja, ik ben al door diverse melkveehouders benaderd. De schapenhouder als dienstverlener aan de melkveehouder, zo moet je het zien. Een melkveehouder kan eigenlijk niet een koppel schapen er zelf even bij houden.

'Ook ik heb er baat bij. Mijn schapenhouderij is hierdoor zo extensief dat ik mijn dieren niet hoef om te weiden. Dat zorgt voor heel veel rust in het koppel en minder arbeid voor mij. Het is standweiden beter voor hun spijsvertering, omdat ze niet ineens van een heel kaal stuk land naar een wei gaan met teveel gras.

'Ook lopen mijn dieren daardoor altijd op schoon land, dus de wormendruk is minimaal. Ik heb al zeven jaar mijn ooien niet hoeven te ontwormen. Ondertussen krijgen de melkveehouders het gras van mijn land. Hoe biologisch wil je het hebben?

'Daarnaast is samenwerking erg goed voor de intermenselijke relatie. Boeren zitten steeds vaker en langer op hun trekker of achter de computer. Ze leven op een eiland en spreken geen mens meer. Het levert dus voor iedereen iets op. Deze vorm van samenwerking zie ik als de weg naar de toekomst.'

Wat is er mis met schaalvergroting?

'Schaalvergroting en intensivering zorgen dat er meer machines in het land te zien zijn dan beesten. Het zorgt ervoor dat lammetjes niet meer bij hun moeder kunnen blijven. Het zorgt ervoor dat jonge boeren geen bedrijf meer kunnen starten of overnemen, want het benodigde kapitaal is te hoog.

'Het alsmaar intensiever worden levert geen enkel maatschappelijk voordeel op. Schaalvergroting is het brood uit de mond van de ander stoten. Dat de overheid dit stimuleert, vind ik misdadig. We zijn rijk zat. Door samenwerking kunnen we veel meer bereiken en het geeft jonge mensen een kans om boer te worden en te blijven.'

Boeren zijn de beheerders van het platteland, wordt vaak gesteld.

'Ja en het zou doodzonde zijn als die boer verdwijnt. De landbouw in Nederland mag dan qua productie wel een succesverhaal zijn, maar als je kijkt naar het aantal boeren, dan is het een drama. Er is zo'n drastische afname dat je het een uitsterfbeleid kunt noemen.

'We moeten ons niet blindstaren op de economische kant. Het marktdenken verandert elke 25 jaar. Na 25 jaar kan je weer afbreken wat je hebt opgebouwd. Dat leidt dus tot niets. Als we willen dat jongeren boer blijven, als we willen dat ons weiland wordt goed beheerd, dan zullen we onze landbouw anders moeten inrichten. Samenwerking is de manier.'