Keurmerken geven een loze belofte

Eerder dit jaar kwam Milieucentraal met een advies aan de overheid en het Nederlandse publiek: koop deze elf keurmerken en draai de rest de nek om. Omdat de consument door de bomen van het woud aan private duurzaamheidskeurmerken het bos niet meer zou zien, trok Milieucentraal er op verzoek van onze regering een aantal voor.

Bijzonder. Private organisaties krijgen de rol van overheden en handhavers om normen te bepalen waaraan productie minimaal moet voldoen. Volgens de parlementaire democratie hoort de stem van het volk daarover te gaan. Dat is niet meer zo. Waarom is onduidelijk.

Private keurmerken beogen al het aanbod te 'verduurzamen'. Ze nemen de rol van de Warenwet over en kunnen - kennelijk - alles wat ooit onduurzaam was nu duurzaam maken. De NOS meldt dat het hard gaat omdat de vraag groeit. Consumenten zijn overtuigd van duurzaam, weet de nieuwszender.

Niet duurzaam, niet verkocht

Waarom handelaren aan de nieuwe Warenwet willen voldoen, is duidelijk. Wie niet duurzaam is, wordt straks niet meer gekocht. Mensen zijn niet lullig en doen mee met een belofte die alle media, NGO's en keurmerkmarketeers ons dagelijks voorhouden.

Daarom regent het blij nieuws. Alles wordt fairtrade, alles wordt UTZ/Rainforest, alles wordt duurzaam opgevist en alle boerderijdieren worden duurzaam. Ik blijf met een verontrustende vraag zitten. Als we met z'n allen alles duurzaam kopen en we blijven evenveel kopen, redden we dan de wereld en onze samenleving? Er is geen keurmerk dat me dat uit kan leggen.

Als de wereld voorheen onduurzaam was en nu opeens alles duurzaam gekocht kan worden terwijl ik gewoon door kan gaan met consumeren, dan klopt er iets niet. Duurzaam betekende namelijk gas terugnemen omdat de aarde grenzen kent, er steeds meer mensen komen en vooral miljarden mensen meer gaan delen in de opgebouwde luxe van dat consumeren. Dat wordt dus consuminderen.

Of we wellicht ons leven moeten veranderen, schijnt geen onderwerp van gesprek te hoeven zijn. Toch moeten samenlevingen die zo voor grote veranderingen staan als de onze het daar juist wel over hebben. Vervolgens kun je wat we duurzaam vinden. Nu ligt er een even loze als vage belofte.

Hetzelfde, maar dan met stickertje

'Het maken van een duurzame keuze in de supermarkt wordt nu nog makkelijker', zegt Milieucentraal. We hoeven alleen maar hetzelfde te kopen als voorheen, maar dan met een duurzaam stickertje van een private certificeerder die we maar moeten vertrouwen op zijn duurzaamheidsnormen en de handhaving daarvan.

De uitdaging van duurzaamheid is het verminderen van onze geweldige consumptiedruk. De uitdaging van keurmerken is een heel andere. Ze willen ons zoveel mogelijk producten met een 'betrouwbaar' en betaalbaar keurmerk verkopen. Dat levert de juiste marge op en is commercieel verantwoord. Natuurlijk werkt dat.

Monnik

Van mij hoeft niemand als een monnik te gaan leven, maar commercie verkopen als lekker duurzaam gaat me te ver. Duurzaam gaat over consuminderen en niet over een oneindige stroom blije kip, grasgevoerde melk, duurzaam gekweekte zalm en betaalbare soja zonder GMO én zonder gif.

Natuurlijk heeft de aarde grenzen. Keurmerken op alles - de nieuwe private feel good Warenwet - laten ons denken dat de hemel op aarde bestaat. Dat is flauwekul en een klassieke commerciële leugen.

Dick Veerman

Hoofdredacteur Foodlog
Meer over deze discussie op foodlog