Afstemming Beter Leven-keurmerk en Duitse labels

Nog meer dan in Nederland dreigt in Duitsland een wildgroei aan vleesconcepten en keurmerken waarin dierenwelzijn een belangrijke rol speelt. Er zijn drie programma's die de boventoon voeren: Initiative Tierwohl, keurmerk Für Mehr Tierschutz en dierenwelzijnslabel Mehr Tierwohl.

Meest bekend is Initiative Tierwohl, dat sinds 2013 bestaat. Het is een programma voor de Duitse varkens- en vleespluimveehouderij gebaseerd op een akkoord tussen supermarkten, verwerkende bedrijven en veehouders.

Varkens- en pluimveehouders die meedoen krijgen een vergoeding voor welzijnsmaatregelen die ze zelf uitkiezen voor hun bedrijf. Het geld komt uit een fonds dat deelnemende supermarkten vullen via een afdracht van 6,25 cent per kilo vlees. Bijna 5.000 varkens- en pluimveehouders doen mee.

Honderd deelnemers

Für Mehr Tierschutz is een keurmerk van de Duitse Dierenbescherming en telt minder dan honderd deelnemers. Klein, maar groei wordt verwacht, omdat Aldi en Lidl hebben aangegeven het keurmerk dit najaar te gebruiken voor zuivel.

Begin dit jaar kondigde de Duitse landbouwminister Christian Schmidt aan dat de staat met een eigen dierenwelzijnslabel komt: Mehr Tierwohl. Het label onderscheidt een basis- en een premiumniveau. Uitgangspunt is dat het basisniveau beduidend hoger ligt dan de wettelijk vastgelegde dierenwelzijnsregels en ook boven de eisen van Initiative Tierwohl.

Elkaar versterken

Op dit moment richt Mehr Tierwohl zich met name op de varkenshouderij. Het keurmerk vertoont overeenkomsten met het Beter Leven-keurmerk dat in Nederland door de Dierenbescherming is ontwikkeld. Volgens de Duitse overheid is Mehr Tierwohl geen concurrent voor de sectoraanpak via Initiative Tierwohl, maar kunnen beide aanpakken elkaar juist versterken.

'Dat er in Duitsland van alles gebeurt op gebied van dierenwelzijnsconcepten, geeft wel aan dat dierenwelzijn allang geen onderwerp meer is waarvoor alleen Nederlandse consumenten warm lopen. Ook in Duitsland is dierenwelzijn een groot onderwerp', zegt Maurits Steverink van True Food Projects. Hij is als adviseur betrokken bij de ontwikkeling van diverse agrofoodketens en coördineert het netwerk MeatNL.

Steverink plaatst voorzichtig vraagtekens bij de volhoudbaarheid van Initiative Tierwohl. 'De gedachte om welzijnsmaatregelen op het boerenerf te betalen met geld dat je in de supermarkt int, is heel sympathiek, maar kent ook knelpunten. De consument wordt onwetend gehouden; niet betrokken. En waarom moeten supermarkten alles betalen en andere afzetkanalen als horeca en slagerijen niets? Niet alle vlees wordt tenslotte via de supermarkten verkocht.'

Kanttekeningen

Bij het nieuwe overheidslabel Mehr Tierwohl zijn ook kanttekeningen te plaatsen. Steverink herkent een top-downbenadering en mist afstemming met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. 'Dat kan gevolgen hebben voor het draagvlak van dit keurmerk. Een belangrijke vraag is: wie durft erin te investeren, als het keurmerk van de politiek is?'

Nederlandse marktpartijen volgen met argusogen wat er in Duitsland gebeurt. Het kan interessant worden voor Nederlandse veehouders om vlees te leveren dat met een Duits dierenwelzijnslabel in een Duitse super verkocht kan worden. Anderzijds betekent uitwisselbaarheid van Duitse en Nederlandse welzijnsconcepten ook dat Duits vlees makkelijker toegang krijgt tot Nederlandse supermarkten.

Steverink: 'Een lastig punt voor Nederlandse producenten is ook dat het land van herkomst een steeds grotere rol speelt bij de verkoop van voedsel. Consumenten in landen als Duitsland eten het liefst producten uit eigen land.'

Harmonisering

Vanaf deze zomer gaat de Dierenbescherming nauw samenwerken met de Duitse Dierenbescherming (Deutscher Tierschutzbund). Deze samenwerking is in januari op de Grüne Woche aangekondigd. Er wordt gewerkt aan het harmonisering van het Beter Leven-keurmerk en het Duitse label Führ Mehr Tierschutz. Steverink neemt deel aan een marketinggroep met bedrijfsleven en Tierschutzbund om ervaringen over het samenwerken tussen ngo's en bedrijven én marketing in te brengen.

'Het op elkaar afstemmen van dierenwelzijnsconcepten in Nederland en Duitsland levert onmiskenbaar voordelen op', zegt Marijke de Jong van de Dierenbescherming en programmanager van het Beter Leven-keurmerk.

'Er ontstaan bijvoorbeeld betere mogelijkheden voor vierkantsverwaarding van varken en kip als de uitwisselbaarheid van vlees op de Nederlandse en Duitse markt verbetert. Per saldo zijn daardoor meer dieren te houden binnen de welzijnsconcepten en zijn er dus meer varkens en kippen met een beter leven. Dat is uiteindelijk waar het ons om gaat.'