Workumerwaard magneet voor weidevogels en ganzen

Vader en zoon Willem en Jelle Attema hebben 50 van 550 hectare grote polder Workumerwaard in beheer. 'Een prachtig gebied. Het gaat om zand met 10 centimeter teeltaarde', vertelt Willem Attema. In totaal heeft hun melkveebedrijf in Ferwoude een areaal van 90 hectare voor de 125 koeien, het jongvee en een dikke 100 schapen.

Op het beheerland wordt vaste mest uit de potstal van de schapen en het jongvee over het land uitgereden. 'We werken met uitgestelde maaidata. Door de groeitrappen geef je de weidevogelkuikens een kans om op te groeien.'

Fanatieke melkveehouders

Door het beheer van een aantal fanatieke melkveehouders en de inzet van de nazorgers is het aantal weidevogels gegroeid. 'Daar ben ik met het oog op de toekomst erg positief over. De maaitrappen geven verschil in vegetatie. Een kuiken overleeft niet in te lang gras, maar als het tekort is, dan wordt het te opzichtig voor predatoren', constateert Jelle Attema.

Door de aanschaf van plasdraspompen door de agrarische natuurvereniging worden mooie resultaten gehaald. Ook het hoge peil in de sloten werkt magnetisch. 'Vernatting is echt een plus voor de weidevogels. Helaas trekt het ook ganzen aan.'

Inspanning nodig

De inspanning voor weidevogels is hard nodig. 'Niets is zwart-wit. Weidevogels kun je niet kopen. De weidevogels doen het vaak goed op de plekken waar agrariërs oog voor het beheer hadden.'

Met de enorme aantallen ganzen ligt er wel een bedreiging, omdat ze het gras volledig plattrappen en wegvreten. 'Bovendien ligt de helft van ons land daar. Vroeger molken we nog wel in de Workumerwaard, maar dat is nu ondenkbaar omdat het half maart al vol zit met ganzen. Moet je nagaan dat er daar geen spruitje Engels raaigras zit. Een vaak gehoorde kritiek op de agrarische sector, maar hier kunnen we niets tegen doen. Het is gewoon een politiek verhaal, dat oncontroleerbaar is geworden', meent Willem Attema.

Eerste snede kwijt

Zijn zoon legt de link met de bedrijfsvoering. 'Wij zijn een complete eerste snede kwijt. Het beste gras is weg. Je bent de flexibiliteit in het kuilen kwijt. Natuurlijk worden we gecompenseerd, maar omdat we met groeitrappen werken, heeft dit ook effect op de tweede en derde snede.'

Door de ganzendruk moet het bedrijf veel producten bijkopen. 'Het is een ergernis omdat we nooit het ideale gewas hebben. Het is altijd een compromis. En omdat je in het begin later bent, ben je ook later in de herfst. In augustus zitten de overzomeraars en de terugkomers er alweer. Gelukkig zitten wij in het gedooggebied en worden we gecompenseerd. Als je aan de rand zit, dan ben je de sjaak.'

Provinciaal ganzenbeleid

Met het nieuwe ganzenbeleid van provincie Fryslân zijn er minder gedooggebieden en zijn de vergoedingen in de verkleinde randgebieden verlaagd. Jelle Attema denkt dat de provincie te hoopvol is over het effect van de jacht, helemaal als de jagers worden afgeremd door regelgeving. 'Sterker nog, ik denk dat er alsmaar meer ganzen komen.'

Grote bedrijven hebben meer flexibiliteit in grondgebruik. Bij de Attema's wordt de huiskavel niet als weidevogelgebied ingericht. Dat is volgens Willem Attema ook hard nodig, anders blijft er weinig meer over. 'Daarom is het kleiner maken van de agrarische bedrijven ook utopisch. Hoe moet je dan ooit een inkomen generen, als je geen oppervlaktes hebt?'

Schaalvergroting

Jelle Attema denkt dat er in schaalvergroting wellicht een oplossing voor de toekomstbestendigheid van de landbouw ligt. De vergrijzing zorgt ervoor dat er meer stoppers zijn en meer land beschikbaar komt.

'Meer land betekent meer flexibiliteit qua inrichting. Het ene perceel kun je dan intensief en het andere extensief gebruiken, zodat je gemiddeld goed zit. Ik krijg hier nog de kans om te boeren en ik hoop dat mijn kinderen ook dezelfde mogelijkheden hebben. De ganzen zijn daarin wel een grote onzekere factor.'

Fosfaatregelgeving

Door de fosfaatregelgeving is de vof in Ferwoude recentelijk gekrompen. 'Genoeg hectares, maar onvoldoende fosfaatrechten.' De stal leent zich voor 150 koeien en op termijn moet die weer worden gevuld.

'Belangrijkste uitgangspunt is om de kwaliteit van de producten hoog te houden, dus zullen we ons meer gaan specialiseren op het melkvee. De koeien staan in een Groen Label-stal op rubbers en hebben vrije keuze voor weidegang. Om uiteindelijk wat te kunnen groeien, hebben we meer fosfaatrechten nodig. Die kansen komen er wel, daar ben ik van overtuigd.'