Kringloop sluiten levert geen geld op

'Wij een voorloper in de circulaire economie?' Directeur Ed van Benthem van Van Benthem Veevoeders en Kunstmest in Vollenhove steekt zijn verbazing niet onder stoelen of banken. In kringlopen denken en werken is al zo oud als de weg naar Rome. Of in het geval van de familie Van Benthem sinds de oprichting van het bedrijf in 1780.

'Voor de complete mengvoederbranche geldt: reststromen van voedsel zijn de basis van ons product', zegt de directeur. 'We zijn altijd op zoek naar de goedkoopste grondstoffen en dan komen al snel bijproducten in beeld.'

Bakmeel

Zoals van Koopmans, producent van bakmeel. Een deel van de tarwe komt als kook- of bakproduct in de supermarktschappen en reststromen, vol rijke voedingsstoffen, gaan naar de veevoederproducenten. Hetzelfde geldt voor bierbostel, een restproduct van de bierbrouwers.

'Voor een gemiddelde boer is in kringlopen denken een natuurlijk proces', ziet Van Benthem terug bij klanten. 'Wat overblijft, bijvoorbeeld in de vorm van loof of mest, probeer je op je bedrijf weer te ge-bruiken.'

Doorgeschoten

Van Benthem erkent dat de agrarische sector op een aantal punten is 'doorgeschoten'. Bijvoorbeeld in het gebruik van kunstmest, sinds de jaren zestig en zeventig. Het heeft mede geleid tot strenge regels voor het gebruik van meststoffen. Dat zorgt nu voor een krimpende vraag naar kunstmest.

'Onze klanten willen minder fosfaten in de veevoeders, dus daar spelen we op in door andere samenstellingen van het voer met bijvoorbeeld zetmeel uit mais of sojaschroten. Het is voor ons een extra kostenpost of inkomstenderving, maar ik zie het als een tijdelijke hick-up van de markt. Het evenwicht zal zich herstellen. Daarnaast moet de waterkwaliteit goed zijn en daar dragen we graag een steentje aan bij.'

Overheid

Volgens bedrijfsleider Zwier van der Vegte van melkveeproefbedrijf De Marke in het Gelderse Hengelo heeft de overheid ook een sleutel in handen om fosfaat- en stikstofuitspoeling te voorkomen.

'Het slootmaaisel laten waterschappen nu vaak op het talud achter. Juist deze gemaaide taludplanten nemen als een helofytenfilter nutriënten op. Als we dit maaisel op de landbouwbedrijven terugbrengen, sluiten we een kringloop en kunnen we een leuke slag maken. We leveren meteen collectief een bijdrage aan de Kaderrichtlijn Water.'

Regiotour

De Marke is vrijdag 19 mei deelnemer aan de regiotour Business Modellen Circulaire Economie. Deze landelijke tweedaagse over de circulaire economie geeft Van der Vegte de kans om de uitgangspunten van een schone en rendabele melkveehouderij te demonstreren.

Het gaat daarbij in de eerste plaats om de verliezen van ammoniak, nitraat, fosfaat, broeikasgassen en door onnodig energiegebruik zoveel mogelijk te beperken. De volgende stap is grondstoffen terugwinnen en terugbrengen op het land. De onderzoeken op dit terrein lopen al een kwart eeuw.

Groene energie

Een van de onderzoeksterreinen is mest vergisten voor het terugbrengen op het land. Ook precisielandbouw krijgt volop aandacht. Een ander voorbeeld is de coöperatie Jumpstart: het winnen van groene energie uit mest. Onder meer FrieslandCampina en LTO zijn kartrekkers.

'Met energie opwekken, de methaanuitstoot verminderen en het verbeteren van de stikstofwerking sla je eigenlijk drie vliegen in één klap', concludeert de bedrijfsleider van De Marke. 'En uit ons eigen bodemonderzoek blijkt dat digestaat geen negatieve invloed heeft op het organischestofgehalte van de bodem.'

Struikelblok

Grootste struikelblok bij veel circulaire initiatieven blijft geld. Daarnaast is voor een vergister op het bedrijf schaalgrootte nodig, van 'minimaal tweehonderd melkkoeien'.

'Tegelijkertijd vind ik dat je als boer niet direct geld hoeft te verdienen aan groene initiatieven. Ik vind wel dat melkveebedrijven die schoner werken bijvoorbeeld meer koeien mogen houden. Dat is dan de plus voor de ondernemer.'