In Nieuw-Zeeland is het net andersom

In de stalsystemen van de Verenigde Staten en Europa zijn de dieren aan het eind van hun lactatie meestal al redelijk vet en het gevaar is dat ze als droge koeien nog meer conditie opbouwen. Conditie die niet zomaar te zien is van buiten.

Koeien bouwen relatief meer mesenteriaal (darmscheil), omentaal (vetschort) en perirenaal (rond de nieren) vet dan subcutaan (onderhuids) vet. Dit interne vet wordt rond het afkalven sneller afgebroken dan subcutaan vet.

Het wordt steeds duidelijker dat deze onzichtbare overconditie kan resulteren in 'fatty liver syndrome' en perifere insulineresistentie van koeien rond afkalven.

Insulineresistentie betekent dat de dieren minder goed in staat zijn om hoge bloedsuikergehaltes naar beneden te brengen en dat ze meer lichaamsvet afbreken.

Dat resulteert in een vicieuze cirkel: hoog bloedsuiker betekent een lagere hongerprikkel, dus lagere voeropname, dus meer vetafbraak, hogere vrijevetzuurgehaltes (NEFA), meer ketonlichamen, dus nog lagere hongerprikkel et cetera. De vettere dieren raken in een diepe en langdurige negatieve energiebalans na het afkalven.

Dit is slecht nieuws voor de voeropname, diergezondheid (denk aan ketose, melkzucht, lebmaagdislocaties, baarmoederinfecties en mastitis), fertiliteit en productie.

Een droogstandsdieet dat alleen de onderhoudsbehoefte dekt en niet meer dan dat, voorkomt een groot deel van deze problemen. Stro in het droogstandsrantsoen helpt om de drogestofopname te remmen. Ook is de energie-inhoud van stro laag, dus een dubbel effect.

In Nieuw-Zeeland is het probleem eigenlijk net andersom: veel koeien in late lactatie zijn juist te mager. Om een voorbeeld te geven: we zetten hier de koeien meestal droog met een conditiescore van 4 tot 4,5 (op een schaal van 1 tot 10). Idealiter is dat 5 tot 5,5. We zitten dus ongeveer 35 kilo onder het ideale gewicht.

De onderhoudsbehoefte van de koe zelf is zo'n 62 megajoules en metaboliseerbare energie per dag (5,5 kilo droge stof). De vrucht neemt 38 megajoules (3,5 kilo droge stof). In koud, nat weer kun je er nog eens 20 megajoules bij tellen, dus een totaal van 120 megajoules (10 tot 11 kilo droge stof).

Om die 35 kilo lichaamsgewicht te winnen is er nog eens 26 megajoules over zestig dagen, dus zo'n 2,5 kilo droge stof per dag nodig. Met elkaar 12,6 kilo per dag drogestofopname, dus zeg maar gerust 14 tot 15 kilo drogestofaanbod.

Helwi Tacoma

Helwi Tacoma (55) woont met zijn vrouw Akky (56) en kinderen Sytse (20) en Brechtsje (18) in het Nieuw-Zeelandse Dunsandel. Dochter Rink (21) woont en studeert inmiddels in Amerika. Tacoma heeft samen met anderen een bedrijf van 165 hectare gras, zeshonderd koeien en een totale productie van 3.375.000 kilo melk. Daarnaast is hij consultant.