Landbouwkundig ingenieur ziet aandacht voor bodem als blijvertje

Soms is één blik op een akker of weiland voldoende. Staan er plassen, dan zal de bodem vermoedelijk verdicht zijn. Blijft organisch materiaal lang liggen, dan wordt dit niet optimaal gebruikt om de bodem te voeden. 'Op veel plekken is het best treurig gesteld met de bodem', concludeert De Waard.

Maar mede aangewakkerd door het Jaar van de Bodem in 2015 keert het tij. In datzelfde jaar ging de film Bodemboeren van De Waard en Joris van der Kamp in première. Daarin vertellen vijf Nederlandse boeren over hun bodembeheer en bedrijfsvoering: van natuurlijk grazen tot ploegloze landbouw, van composteren tot biodynamisch telen.

Na een internationale bekroning, afgelopen najaar, staat de film weer volop in de belangstelling. Half maart trok de documentaire een 25-tal boeren en burgers naar het 't Natuurlijk Huus in Raalte. Een docent mbo Veehouderij schetste dat de bodem onderbelicht blijft in het reguliere onderwijsprogramma. Een biologische melkveehouder toonde zijn enthousiasme voor bokashi, goed gefermenteerd organisch materiaal, waarmee je het bodemleven versneld kunt opbouwen. 'De aandacht voor de bodem is een blijvertje', hield de filmmaker het publiek voor.

Vruchtbare Kringloop

In Overijssel lopen tal van initiatieven die inhaken op duurzaam agrarisch bodembeheer. Zoals de Vruchtbare Kringloop, waarbinnen melkveehouders werken aan de bodemvruchtbaarheid.

Naar aanleiding van de film ging afdeling LTO Noord Salland experimenteren op een 3 hectare tellend proefveld pal ten noorden van Deventer. 'Zo zien boeren in de praktijk hoe je grip krijgt op de bodem en welke keuzes je kunt maken', zegt De Waard. 'Ook vanuit provincies, waterschappen en bedrijven uit de agrosector neemt de belangstelling voor de bodem toe.'

Aanbodgestuurd

Een sleutelrol speelt volgens hem de manier waarop consumenten voedsel waarderen en consumeren. De Waard: 'Het voedselsysteem is aanbodgestuurd. We laten ons eigenlijk voeden door wat er in het schap ligt. Consumenten kunnen nu niet massaal kiezen voor regionale, duurzaam geteelde en gezonde voeding.'

De Olstenaar wijst op obstakels die boeren in hun huidige bedrijfsvoering ervaren. Zoals eerdere investeringen in een ligboxenstal, hoge schulden of de pachtconstructie. 'Je moet er echt wel voor kiezen om te investeren in duurzaam bodembeheer, en het rendement daarvan wat tijd geven', bepleit De Waard.

'Daarnaast stelt elke ondernemer zijn eigen prioriteiten. Naast 'bodemboeren' heb je ook machineboeren en beestenboeren. Ik kijk vanuit mijn bosbouwvak altijd naar de lange termijn. Maar we zijn veel kennis van bodembeheer juist in de afgelopen decennia kwijtgeraakt. Misschien omdat we met behulp van kunstmest en bestrijdingsmiddelen jarenlang hebben kunnen produceren.'

Netwerk

Onder meer binnen het Netwerk Natuurinclusieve Landbouw staat de bodem weer op de politieke agenda. Staatssecretaris Martijn van Dam van EZ kreeg in januari een manifest aangereikt, waar De Waard aan mee heeft geschreven. 'We gaan binnen het netwerk vooral aandacht schenken aan de ondernemers die het goed doen. We proberen de kennis in het onderwijssysteem te krijgen en we formuleren nieuwe onderzoeksvragen.'