Puzzelen met fosfaat in rantsoen

Het melkvee van vader Albert en zoon Rik Aukes uit het Friese Ypecolsga gaat binnenkort de wei in. Als de grond voldoende draagkrachtig is en het gras de groei te pakken heeft, willen ze niet langer wachten. Albert Aukes ziet dat als de beste strategie om het voorjaargras te benutten. Bovendien willen ze de weidepremie niet laten lopen.

Ergens spijt het de ondernemer ook wel. Op het winterrantsoen draait het de laatste tijd goed. De productie ligt op 31 kilo meetmelk en ook de gewenste slag in de fosforefficiëntie wist de familie te maken. Dat is iets waar Rik Aukes, die in februari aan de HAS afstudeerde, zich vooral mee bezighoudt. 'Wij hebben vorig jaar 400 kilo fosfaat afgevoerd. Dat is een forse kostenpost. Als we dat door efficiënter voeren weten te beperken en meer koeien mogen melken binnen het fosfaatrechtenstelsel, dan is dat de moeite van de inzet waard.'

Voeradviseur

Samen met voeradviseur Sieberen Bakker van Hoogland BV keken de melkveehouders naar een goede invulling. Dit resulteerde in een aanpak waarbij het basisrantsoen veel armer aan fosfor is en de premix in de krachtvoerbox het tekort aanvult voor de hoogproductieve koeien. Het huidige rantsoen bestaat uit 2.100 kilo graskuil, 750 kilo snijmais, 250 kilo Wheat Booster, 200 kilo Alkagrain, koolzaadstro en mineralen. Via de krachtvoerboxen krijgen de hoogproductieve koeien premix bijgevoerd.

Het fosforaandeel ligt in het basisrantsoen op 3 gram fosfor per kilo droge stof, gemiddeld over het hele rantsoen op 3,33. De premix bevat namelijk 5,2 kilo fosfor per kilo droge stof. 'Daarmee behaalt dit bedrijf een score van 196 kilo melk per kilo fosfor. Dit is een schone berekening zonder voorraden of iets dergelijks meegerekend', zegt Bakker. 'Dat is bovengemiddeld goed.'

Waakzaamheid

Het BEX-voordeel lag over 2016 op 5 procent. Met het knappe resultaat van het laatste halfjaar hopen de melkveehouders op meer voordeel dit lopende jaar, al is waakzaamheid nodig. Afgelopen najaar was het evenwicht namelijk even zoek. 'De biestkwaliteit was te laag waardoor we besloten de krachtvoergift bij de droge koeien terug te draaien, maar dat pakte niet goed uit', vertelt Albert Aukes.

'Voor de dieren die kort droogstonden kon dat wel, maar de dieren die richting afkalven liepen, kampten met een fosfortekort. We hebben daarop de bakens ook voor de droge koeien verzet. Nu vormen alle droge koeien weer één groep met één gezamenlijk basisrantsoen. Vanaf 21 dagen voor afkalven krijgen ze premix bijgevoerd, opgevoerd tot 3 kilo per koe net voor afkalven. Dat blijkt veel beter te werken.'

Graskuil

De gunstige fosforverhouding komt ook door de eigen gewonnen graskuil die vader en zoon afgelopen seizoen wonnen. De eerste en tweede snede worden in een rijkuil ingekuild en bevatten afgelopen jaar gemiddeld 17,5 procent ruw eiwit en 3,8 gram fosfor. Een mooie verhouding, zeker omdat vader en zoon van plan zijn redelijk vroeg te maaien.

'Voorheen maaiden we iets later. Dat zorgt voor minder fosfor in de kuil, maar de kwaliteit en smakelijkheid kunnen er ook onder lijden, doordat het gras te lang en te droog de kuil in gaat. Daarom maaiden we afgelopen jaar relatief kort en vroeg en koersen we daar nu weer op. Wij kiezen ervoor om met aangekochte producten bij te sturen.'

Gras bijvoeren

Een andere uitdaging om de fosforefficiëntie op peil te houden, komt binnenkort om de hoek kijken. Niet alleen gaan de koeien overdag de wei in, ook wordt er vers gras bijgevoerd. 'Met mais en Alkagrain of Wheat Booster hopen we dat te sturen.'

De echte extra slag valt volgens de melkveehouders en hun adviseur te maken bij het jongvee. 'Eerlijk gezegd speel ik bij die categorie nog wat op safe', erkent Rik Aukes. 'De pinken en oudere kalveren krijgen veelal de latere sneden kuil uit balen. Die bevatten vaak meer eiwit en fosfor. Meer ook dan nodig is. Maar deze categorie bouwt een buffer op voor fosfor in de botten. Het maakt mij daarom huiverig om het jongvee te knijpen.'

Mengen

Bakker stelt dat met de mengwagen ook voor het jongveerantsoen mooi de eerste snede graskuil met de latere sneden gemengd kan worden. 'Meer dan 160 gram ruw eiwit hebben pinken niet nodig. Nu nog krijgen ze snijmais bijgevoerd, maar als het lukt een volledig kloppend rantsoen uit graskuil aan te bieden aan deze groep, win je niet alleen op fosfaatefficiëntie en BEX-voordeel maar ook op kosten.'

Rik en Albert Aukes aanvaarden het advies met een glimlach. 'Gelukkig blijft er nog uitdaging en ruimte om wat te winnen.'