Zorg om goede grond voor akkerbouw in visie RaboResearch

Akkerbouwers worden meer afhankelijk van derden, is een van de conclusies in het rapport over de toekomst van de sector. Het samenwerken met externe partijen kan betrekking hebben op de financiering van de grond, de uitruil van percelen met andere grondgebonden sectoren, de inzet van afnemers voor levering van hoogwaardige grondstoffen en het toenemende belang van het maatschappelijk draagvlak waarmee ook de akkerbouw te maken heeft.

De beschikbaarheid van goede grond speelt een belangrijke rol in de toekomstvisie voor de akkerbouw. Het rapport, dat is samengesteld door RaboResearch, kwam tot stand via een samenwerking tussen Rabobank en de Brancheorganisatie (BO) Akkerbouw.

Voor de input raadpleegden de analisten vertegenwoordigers van de verschillende schakels in de Nederlandse akkerbouwketen.

225.000 arbeidsplaatsen

De toekomstvisie werd dinsdag in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag gepresenteerd in het bijzijn van de landbouwwoordvoerders van VVD, CDA, ChristenUnie en SGP. Analist Harry Smit van RaboResearch schetste daarbij het akkerbouwcomplex in Nederland als sector met een toegevoegde waarde van in totaal 22 miljard euro, die goed is voor 225.000 arbeidsplaatsen.

Ongeveer een derde van dat akkerbouwcomplex is gebaseerd op de productie van binnenlandse grondstoffen. Hiervan is de toegevoegde waarde 7 miljard euro, met de aardappelverwerkende industrie en suikerindustrie als belangrijke exponenten. Aan de basis van de Nederlandse akkerbouw staan naar schatting 9.000 gespecialiseerde akkerbouwers die hun gewassen telen op nog geen 500.000 hectare.

Uitdagingen

Het relatief bescheiden areaal zorgt volgens Smit voor de grootste uitdagingen van de akkerbouwsector. 'Nergens in Europa worden zoveel intensieve gewassen geteeld op zo'n beperkt areaal. Het behoud van bodemvruchtbaarheid en van de productiecapaciteit van de gewassen is daarmee een toenemende zorg voor de akkerbouw.'

Daarnaast zorgt de druk op landbouwgrond ervoor dat het steeds moeilijker wordt voor akkerbouwers om teeltareaal zeker te stellen. 'Dure grond leidt tot nieuwe financieringsstructuren waarbij akkerbouwers vaker gebruik maken van de diensten van externe investeerders', zegt Smit. 'Het karakter van de bedrijven verandert daardoor. Het legt ook meer druk op de efficiëntie in de bedrijfsvoering en het afdekken van risico's.'

Schotten

In de aanbevelingen stelt RaboResearch dat er behoefte is aan meer overkoepelend beleid voor de grondgebonden sectoren. 'De schotten tussen de akkerbouw en veehouderij moeten weg om uitruil van gronden beter mogelijk te maken. Verder vinden we dat de overheid het opzetten van een mineralenkringloop met de mogelijkheid tot maatwerk moet vormgeven.'

Ook pleiten de onderzoekers voor het stimuleren van de bodemvruchtbaarheid door de aanvoer van organische stof en CO2 in de bodem te belonen, dit ook vanwege de grote milieuvoordelen.'

Verder kijken

Aan de akkerbouwers geeft RaboResearch het advies mee om verder te blijven kijken dan het eigen bedrijf. Volgens Smit is de ervaring van Rabobank dat externe oriëntatie het succes van ondernemingen positief beïnvloedt.

Dit heeft betrekking op de afzet, de grondmarkt en de financiering, maar ook op ecologie en maatschappij, aldus de analist. 'Het draagvlak van de sector staat onder druk. Het is goed dat akkerbouwers aan burgers laten zien dat ze openstaan voor bijvoorbeeld alternatieve vormen van gewasbescherming.'

Rendabele teelt

Een laatste aanbeveling van RaboResearch is gericht aan de afzetketen. Smit: 'Handel en verwerkers hebben een groot belang bij een vitale akkerbouw voor de productie van hoogwaardige grondstoffen. Zij kunnen een bijdrage leveren aan de sector door innovatie meer te stimuleren. Ook kunnen ze ervoor zorgen dat de teelt van gewassen rendabel blijft, door het betalen van betere prijzen, maar ook door het begeleiden voor teeltoptimalisatie.'