Tomaat in eigen stengeldoos op transport

In Bio Base Greenport Westland/Oostland (WO) werken bedrijven, kennis- en ketenpartijen, overheden en maatschappelijke organisaties samen om biobased initiatieven in de glastuinbouw te ontwikkelen. The Greenery, de afzetorganisatie van groente, fruit en paddenstoelen, is een van de partners van het consortium.

'Ik ben ervan overtuigd dat de circulaire economie steeds meer terrein wint. De omschakeling van fossiele brandstoffen naar natuurlijke materialen gaat verder; de biobased economie heeft de toekomst. Daar geloven we in en daar moeten we naartoe', vindt Aad van Dijk, senior productmanager bij The Greenery.

Reststromen

'Bij het telen van tomaten, paprika's, aubergines en komkommers blijven grote plantenreststromen over. Ons massief karton maken we normaal gesproken van oud papier, dat gerecyclede houtvezels bevat. Die kun je niet oneindig hergebruiken', zegt Saskia Cooman, business developer bij kartonfabrikant Solidus Solutions.

'Daarom is vier jaar geleden een projectgroep vanuit Bio Base Greenport WO gaan uitzoeken hoe we tomatenstengels geschikt konden maken als grondstof voor massief karton. Eind 2015 is de projectgroep ontbonden, nadat we een basis hadden gelegd. Overigens hebben we nog wel een paar stappen te maken, want de tomatenplantvezel is nog niet gelijkwaardig aan oud papier.'

Aangepaste machine

Uit de experimenten bleek dat door tijdens het productieproces pulp uit tomatenvezels te mengen met oud papier, sterk en duurzaam karton ontstaat. Met een speciaal daarvoor aangepaste machine maalt een reststroomverwerker de door telers versnipperde stengels tot deeltjes van minder dan een halve millimeter.

De kartonfabrikant mengt deze vezels met de pulp van oud papier en maakt er vervolgens massief karton van. 'Het is kostbaar voor een afvalverwerker om voor de behandeling onregelmatigheden uit de tomatenstengels te zeven. Daarom vragen we de telers om hun materiaal zo schoon mogelijk aan te leveren, dus zonder plastic clipjes of plastic touw', legt Van Dijk uit. 'Daar hangt misschien wel een kostenplaatje aan, maar op den duur zouden de vezels meer op moeten brengen dan wanneer ze tot compost worden verwerkt.'

Wettelijke eisen

Begin 2015 heeft The Greenery het eerste karton verrijkt met tomatenplantvezels geïntroduceerd, nadat aan wettelijke eisen voor bijvoorbeeld voedselveiligheid was voldaan. 'Tot nu toe hebben we, in de experimentele fase, alleen kleine batches massief karton voor tomaten gebruikt', vertelt Van Dijk. 'Nu we hebben aangetoond dat het kan, heeft Naturelle, de biologische handelstak van The Greenery, besloten over te stappen op biobased karton en gaan we opschalen.'

Het opschalen gebeurt op basis van klantvraag. De productie komt op enkele honderdduizenden dozen per jaar te liggen. 'De dozen worden nu op bestelling geproduceerd en dat is soms puzzelen. De tomatenstengels komen allemaal tegelijk in een korte periode vrij, het grootste deel aan het eind van het teeltseizoen in november', zegt Cooman.

Levend plantenmateriaal

'Omdat het om levend plantenmateriaal gaat, moet je het karton zo snel mogelijk na het vermalen van de stengels produceren. De snippers mogen niet gaan rotten of gaan broeien. Met bijvoorbeeld inkuilen hebben we goede ervaringen opgedaan om de snippers te conserveren', licht de business developer toe.

'Nu de vraag naar biobased dozen toeneemt, moeten we met duizenden tonnen gaan opschalen en het vliegwiel harder laten draaien. Het is een uitdaging om snel te kunnen schakelen en het hele jaar tomatenvezels bij te kunnen bestellen', zegt Van Dijk.

Voldoende grondstoffen

'Grondstof is er genoeg: Nederland produceert jaarlijks 85 miljoen kilo tomaten op 1.800 hectare. Per hectare hebben we voldoende grondstof voor zo'n honderdduizend tomatendozen voor 6 kilo tomaten', stelt Cooman.

Het is de bedoeling om basismateriaal af te nemen van Nederlandse tomatentelers. Het mooie daaraan vindt Cooman dat telers de verpakking terugkopen waarvoor ze zelf de grondstof hebben geleverd. 'In de toekomst gaan we mogelijk ook onderzoek doen naar de plantenreststromen van andere vruchtgroenten. Maar tomatenstengels vormen de grootste stroom.'

Streven

Van Dijk: 'Het ultieme streven is om de totale Nederlandse jaarproductie tomaten te verpakken in dozen gemaakt met de stengels van de teelt van het vorige seizoen. De supermarkten beginnen nu ook belangstelling te tonen.'

Niet alleen The Greenery werkt met het speciale karton. Telersvereniging Harvest House levert schaaltjes van karton met tomatenplantvezels aan maaltijdboxenleverancier HelloFresh.