BVD ondermijnt weerstand koeien

De problemen beginnen op een dag in april 2014. Twee koeien van Joris Hanenberg verwerpen. Een dag later: weer twee spontane abortussen en een dag later nog één. 'Dan zit je met je handen in het haar. Je weet even niet meer wat de dag van morgen zal brengen', vertelt Joris Hanenberg, die samen met zijn vader Theo en zijn broer Teun een melkveebedrijf met 350 koeien heeft in Oss.

Hanenberg stuurt twee foetussen naar de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) voor onderzoek. Al snel volgt de uitslag: er is sprake van bovine virus diarree (BVD).

Strikte bedrijfshygiëne

'Die uitslag kwam voor ons als een donderslag bij heldere hemel. Ons bedrijf was vrij van BVD; enten deden we niet. Onze bedrijfshygiëne is strikt. We kopen geen vee aan en de veehandelaar komt niet in de stal. Kalveren en koeien worden aan de openbare weg afgeleverd', legt de melkveehouder uit.

Deskundigen schatten de economische schade van BVD op 20 tot 135 euro per koe per jaar bij een sluimerende uitbraak: bij een acute uitbraak is een schadepost van 300 euro per koe geen uitzondering. Het virus is op 30 tot 40 procent van de Nederlandse melkveebedrijven actief.

Vaccineren

In overleg met dierenarts Wiel van den Ekker besluit Hanenberg tot onmiddellijke vaccinatie van zijn veestapel. 'Bij een acute besmetting wil je de viruscirculatie op een bedrijf zo snel mogelijk stoppen. Met vaccineren wordt dat doel bereikt', legt de dierenarts uit.

Gelijktijdig start op het bedrijf de zoektocht naar de dragers van de ziekte: dieren die voortdurend BVD-virus uitscheiden en zo telkens opnieuw stalgenoten kunnen infecteren. Ze worden geboren uit koeien of vaarzen die tijdens de dracht een besmetting doormaken. De veestapel van Hanenberg blijkt veertien dragers te herbergen, die allemaal meteen worden afgevoerd.

Twee koppels

'Van dat hoge aantal schrokken we behoorlijk. Het virus bleek zich in twee golven door het bedrijf te hebben verspreid. We vonden dragers in twee koppels: in een koppel jongvee van anderhalf jaar oud en in een koppel kalveren van drie tot zes maanden.'

Op het eerste oog lijken de dragers gezonde dieren. 'Achteraf zie je wel wat symptomen: vrijwel alle dragers kampten met een groeiachterstand. Maar dat valt nauwelijks op.'

Oorbiopt

Daarna zet Hanenberg de volgende stap: van ieder pasgeboren kalf laat hij bepalen of het om een drager gaat. Dat kan meteen worden vastgesteld door onderzoek op een oorbiopt.

'Dat onderzoek leverde nog eens ruim twintig dragers op.' Ook van deze dieren neemt de veehouder onmiddellijk afscheid.

2016

Inmiddels is het 2016: BVD zorgt niet langer voor problemen, maar nog steeds laat Hanenberg zijn veestapel jaarlijks enten. 'Op advies van onze dierenarts zijn we overgestapt van een dood vaccin naar een levend vaccin.' Dat heeft volgens Van den Ekker een groot voordeel: 'Je hoeft de veestapel maar eenmaal per jaar te enten en dat vaccin biedt tevens bescherming tegen BVD type 2.'

BVD type 2 is een relatief onbekende virusvariant, met soms nog grotere gevolgen. Inmiddels zijn uitbraken van BVD type 2 gemeld in verscheidene Europese landen zoals Duitsland, België en Frankrijk.

Verzekeringspremie

Hanenberg ziet de kosten van de vaccinatie als een verzekeringspremie tegen een nieuwe uitbraak. Want het blijft een raadsel hoe het virus op zijn bedrijf is gekomen.

Volgens Van den Ekker zijn er talloze besmettingsroutes denkbaar; de belangrijkste is rechtstreeks contact tussen dieren. Zolang de besmettingsdruk in Nederland hoog blijft, is stoppen met vaccineren niet verstandig, stelt de dierenarts.

BVD-vrij Certificaat

Hanenberg beschikt nu over het BVD-vrij Certificaat. Om dat certificaat te behouden, laat hij iedere zes maanden vijf ongevaccineerde dieren in de leeftijdsgroep van acht tot twaalf maanden onderzoeken op BVD-afweerstoffen.

'Ik laat dat onderzoek ook doen om er zeker van te zijn dat het virus zich niet weer ongemerkt nestelt op dit bedrijf. Door nu te enten, hoef ik straks minder antibiotica in te zetten. Daar ben ik van overtuigd.'

Besef groeit

De dierenarts ziet steeds meer veehouders in actie komen tegen het virus: 'Steeds vaker laten bedrijven onderzoek doen. Het besef groeit dat we van deze aandoening af moeten.'

Hanenberg en Van den Ekker hopen dat Nederlandse veehouders BVD collectief gaan aanpakken. 'Nederland loopt met de aanpak van BVD achter op bijvoorbeeld België en Duitsland. Dat is niet goed voor onze positie op de exportmarkt. Los daarvan, individuele melkveebedrijven die vrij zijn van BVD, presteren beter. Dat is voldoende reden om de ziekte aan te pakken.'