'Meer aandacht voor bodem loont'

Aan het eind van de middag nemen we een kijkje in de stal. De koeien zijn net weer terug uit de wei en liggen grotendeels te herkauwen in de ligboxen. De beide boxen van de melkrobot zijn bezet. Melkveehouder Alexander Maassen van den Brink uit Wierden ziet het tafereel tevreden aan.

'Deze serrestal hebben we in 2014-2015 gebouwd. Voor de koeien is het een prettig verblijf en ik werk hier graag', vertelt Maassen van den Brink die bijna negentig koeien melkt. Een groot deel van het bedrijfsareaal rondom de stal van de melkveehouder ligt in een drinkwaterwingebied ofwel grondwaterbeschermingsgebied.

Vitens

'Waterleidingbedrijf Vitens wil graag dat het nitraatgehalte van het grondwater in haar wingebieden niet hoger is dan 50 milligram per liter. Daarom is zij in 2011 begonnen met het project 'Boeren voor Drinkwater'. In eerste instantie stond ik niet te springen om mee te doen. Toen ik me in het project verdiepte, zag ik toch interessante aanknopingspunten. Het was de initiatiefnemers niet alleen te doen om milieuwinst, maar ook om betere bedrijfsresultaten.'

Sinds 2011 laten provincie Overijssel en Vitens jaarlijks nitraatbepalingen uitvoeren onder alle percelen van Maassen van den Brink in het drinkwaterwingebied. Het gaat om 32 hectare: 5 hectare mais en 27 hectare gras. Tegelijkertijd werkt de melkveehouder, ondersteund door adviseurs, aan het beperken van de mineralenverliezen op zijn bedrijf.

Effect

Dat heeft effect, zo blijkt uit de cijfers. Bij Maassen van den Brink zakte het nitraatgehalte in het grondwater van gemiddeld 120 naar 90 milligram per liter. 'De gewenste 50 milligram hebben we nog niet bereikt, maar we hebben wel een trend in de goede richting in gang gezet.'

Eigenlijk komt het volgens de ondernemer neer op ouderwets boeren. 'Dat wil zeggen: zuinig omspringen met mest, secuur bemesten, pas het land opgaan met machines als de bodem draagkrachtig genoeg is.'

Puntjes op i

De melkveehouder heeft de afgelopen vijf jaar op zijn bedrijf geen spannende dingen gedaan, maar wel de puntjes op de i gezet om te komen tot een betere mineralenbenutting. 'Ik ben nog zuiniger op de bodem geworden dan ik al was. We proberen zowel met gras als mais optimale opbrengsten te behalen in combinatie met bemesting op maat.'

De ondernemer heeft enkele aanpassingen gedaan in zijn bedrijfsvoering. 'We zijn bijvoorbeeld begonnen met het wiedeggen van het grasland in het voorjaar. Dat helpt om het bodemleven wakker te schudden en geeft een mooie dichte graszode.'

Zuurgraad

Nog een voorbeeld is werken aan een goede zuurgraad van de bodem. 'Als je wilt dat het bodemleven goed functioneert, zal je moeten zorgen voor optimale bodemomstandigheden.' De melkveehouder voorkomt een te lage pH van zijn grond door jaarlijks een gift schelpenkalk te geven. Ongeveer 250 kilo per hectare. 'Een groot voordeel van schelpenkalk is de geleidelijke werking. Daar komt bij dat ik het zelf met de kunstmeststrooier kan toedienen en dus niet de loonwerker hoef te laten komen.'

De Kringloopwijzer is een belangrijk instrument bij 'Boeren voor Drinkwater'. Maassen van den Brink beseft dat hij hiermee een voorsprong heeft op veel collega-melkveehouders. 'Met de Kringloopwijzer breng je in beeld waar de mineralenlekken zitten.'

Droog zand

Eén lastig lek uit zich 's zomers op het grasland in de periode tussen bemesten en maaien van een volgende snede gras. 'We boeren hier op zeer droogtegevoelige zandgrond. Een gevolg daarvan is dat het gras bij droogte onvoldoende in staat is meststoffen te benutten. De beregeningsinstallatie biedt maar beperkt soelaas.'

Maassen van den Brink vindt dat zijn bedrijf als geheel beter is gaan draaien door de extra aandacht die hij nu schenkt aan mineralenbenutting. 'Het gras lijkt makkelijker te groeien als de bodem goed functioneert. We hoeven het niet meer de bodem uit te persen zoals we vroeger deden door wat extra kunstmest te strooien. De koeien kunnen eerder de wei in en als het meezit, maaien we een snede meer.'

Wisselteelt

Bij de maisteelt richt Maassen van den Brink zich op het toepassen van wisselteelt: na maisteelt verbouwt hij drie op vier jaar gras op een perceel. 'Ook dat helpt om mineralen beter te benutten. Het eerste jaar na het scheuren van grasland gebruik ik geen dierlijke mest. De eerste paar maanden groeien de maisplantjes op Mais-Map. Daarna komt er voldoende stikstof en fosfaat vrij uit de verterende graszode.'

Meer aandacht voor mineralenbenutting is niet alleen gunstig voor het milieu, maar beïnvloedt ook de bedrijfsresultaten positief. Vooral vanwege hogere opbrengsten van mais en gras. De projectbegeleiders berekenden dat de melkveehouder per hectare een paar honderd euro meer overhoudt. In totaal gaat het om duizend euro per jaar. 'Dat is serieus geld.'