Aanpak afspoeling bij nieuwbouw

Rik Lagendijk uit Diessen is zeer te spreken over zijn nieuwe stal en erf. Hij koos voor een vrijloopstal, om drie redenen: duurzaamheid van de koeien, letterlijke en figuurlijke openheid naar de samenleving en de mest die hem goed van pas komt op de arme zandgrond.
Eind september verhuisde de melkveehouder zijn koeien van de oude ligboxenstal naar de nieuwe vrijloopstal. Zijn eerste ervaringen zijn goed. 'De koeien hebben het naar hun zin. De melkproductie is gestegen van 25 naar 29 kilo per dag. Er zijn nog geen koeien uitgevallen en ze worden gemakkelijk drachtig. Bovendien geeft het veel werkplezier. Kortom: het is super voor de boer en super voor de koeien.'
Lagendijk maakt daarbij wel een kleine kanttekening. Want bij een overgang van een overbezette oude stal naar een onderbezette nieuwe stal speelt niet alleen het staltype een rol.
De Diessenaar investeerde bij de nieuwbouw in een aantal voorzieningen die de erfafspoeling verminderen. Zoals bij de voeropslag. Het perssap uit de twee nieuwe sleufsilo's stroomt dankzij een klein afschot in een putje. Van daaruit gaat het óf in de sloot óf in een opvangput van 3 kuub. Als de sleufsilo's gevuld zijn, gaat het regenwater met het perssap naar de opvangput. Als de sleufsilo's leeg en schoon zijn, gaat het regenwater rechtstreeks naar de sloot.
Als de opvangput vol is, rijdt Lagendijk het vocht uit over zijn land. Dat mag het hele jaar. In de bodem vindt natuurlijke zuivering van het water plaats. Vooral als de sleufsilo's bijna leeg zijn, is de opvangput snel vol, want al het regenwater stroomt dan daarheen. De melkveehouder rijdt elke maand een keer de opvangput leeg. 'Dat is zo gebeurd. Het is gewoon water. De tank is snel vol en weer leeg.'
De investering valt mee, vindt de ondernemer. 'Je moet toch investeren. Alleen de opvangput is een extra investering. Die kost tussen de 1.500 en 2.000 euro. Als je zo'n voorziening in een bestaand erf moet doen, kost het veel meer. Nu kon het in één keer mee.'
Lagendijk had ook al het wegsijpelen van het perssap beperkt met een laagje stro onder in de maiskuil. Het perssap trekt daarin en loopt niet onder uit de kuil. Dit keer is dat bij één kuil niet helemaal gelukt, constateert hij. 'Die kuil is te hoog. De wanden zijn 2,5 meter hoog, maar in het midden is de kuil wel 3 meter. Het loopt er nu toch een beetje onderuit.' De melkveehouder gebruikte vijf stropakken voor de kuil, die een oppervlakte heeft van meer dan 800 vierkante meter. 'Wat meer stro had wel gemogen', zegt hij.
Voor de koeien is het stro geen probleem. Die vinden dat net zo smakelijk als mais. Ze laten niets liggen, is de ervaring van Lagendijk.
De ondernemer heeft op het erf ook een spoelplaats laten aanleggen. Die heeft drie afvoeren: naar de sloot, naar het riool en naar de mestkelder. Hij gebruikt de spoelplaats nu eigenlijk alleen voor het schoonmaken van de veewagen. 'Als je toch bezig bent, kun je zo'n spoelplaats het beste gelijk aanleggen. Het is wel zo makkelijk om er één te hebben.' Bij een spoelplaats is een slang met een hoge waterafgifte en een hogedrukspuit. 'Voorheen spoot ik de veewagen op de klinkers schoon. Dan spoot je het zand tussen de klinkers uit.'
Op de spoelplaats is ook de zuigbuis van de mestkelder. Mestresten verdwijnen daardoor ook niet in de sloot.

Voerresten

Ook voerresten kunnen met het regenwater de sloot vervuilen. Lagendijk kan dat nog niet helemaal voorkomen. 'We voeren met een automatisch voersysteem. Dat betekent dat we maar twee keer in de week met voer over het erf naar de stal rijden. Dat maakt de kans op vervuilen al kleiner. Het idee was om met een veegmachine iedere keer daarna het erf schoon te vegen. Maar die hebben we nog niet. Nu blijven er toch wat voerresten op het erf achter. Die spoelen nu toch mee in de sloot.'
Dat geldt ook voor het koepad van de stal naar de huiskavel. Lagendijk heeft een grote huiskavel van 40 hectare. Zijn hele bedrijf omvat 56 hectare. Als de koeien gemolken zijn door een van de vier melkrobots, worden ze gelijk naar buiten geleid, op het koepad. Dat loopt grotendeels langs een sloot. 'Ik weet niet hoe ik daarmee om moet gaan', zegt Lagendijk. 'Als ik dat ook schoon moet houden, blijf ik alleen maar aan het poetsen.'