'Spiegel' erfemissiescan maakt bewust

Arjan Swieringa, als adviseur van Agrifirm betrokken bij de erfemissiescans bij zijn klanten, beaamt dat akkerbouwers baat hebben bij een goede erfemissiescan. 'Bij deze scan worden zij nogmaals gewezen op het belang van het kritisch omgaan met het spoelwater, dat bij het schoonmaken van de spuitmachine via het erf uiteindelijk in het bodemwater terecht kan komen.'
De buitenkant van de spuitma-chine mag twee maal per jaar schoongemaakt worden. ‘Mijn hoofdtaak vind ik op dit punt te zorgen voor een stukje extra bewustwording bij de boer. Die is het namelijk het begin van alle verbetering.’
De belangrijkste stok achter de deur blijkt het feit dat toegelaten middelen door een te gemakzuchtige houding van boeren van de lijst gehaald kunnen worden. ‘Soms gebeurt dat al. Potato Prid is een middel dat weliswaar ook van de lijst ging vanwege de bijendiscussie, maar het bevatte schadelijke stoffen die ook in het oppervlaktewater werden teruggevonden.'
Zo mogelijk wijst de adviseur op dat soort zaken. 'Als het regent en de spuitmachine staat nog buiten, dan zeg ik dat natuurlijk wel even tegen de boer. Het is bij hem geen onwil. De spuitmachine wordt dan ook meteen naar binnen gereden.’
De scan blijkt in de praktijk een soort spiegel voor de boer. Swieringa laat de akkerbouwer meteen de pijnpunten zien. 'Plekken in het oppervlaktewater die boven de toegestane norm uitkomen, blijken in de praktijk meestal wel bekend bij de boer, maar op de scan ziet hij het ook echt.’
De adviseur noemt een aantal mogelijkheden om ongewenste afspoeling van deeltjes van de gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlakte water te voorkomen of te verminderen. Zo is er een beproefd biofilter beschikbaar, waarbij de giftige stoffen worden weggefilterd. ‘Het gaat er uiteindelijk om hoe je de stoffen weet op te vangen.’
Naast het biofilter heeft DLV een goede spoelplaats ontwikkeld om dit te voorkomen. Hier mag alleen de buitenkant van de spuitmachine worden gewassen. Het is echter nog geen verplichting voor agrariërs.

Actieplan Bodem en Water

Het project Erfemissiescans Flevoland wordt onder de vlag van het Actieplan Bodem en Water uitgevoerd. Dit samenwerkingsverband van LTO Noord, provincie Flevoland en waterschap Zuiderzeeland zet in op kennisontwikkeling en kennis-deling om de agrarische sector in Flevoland te versterken en de provincie leefbaar te houden. In het project Erfemissiescan werkt het Actieplan samen met Agrodis en NFO.
Projectleider Bert van den Bosch van waterschap Zuiderzeeland ziet meer mogelijkheden voor vooruitgang. ‘Er zijn eerder wel meer activiteiten geweest, maar voor de bewustwording is de erfemissiescan absoluut een goede zet. Het is nodig om dit door te zetten.'
Het waterschap heeft namelijk als doel ‘schoon oppervlaktewater’, legt Van den Bosch uit. 'Daarvoor moeten onder andere de normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen worden verminderd. Ook moet je als akkerbouwers de maatschappelijke discussie liefst voor zijn. Aantonen dat je aan de voorkant de wil hebt om er daadwerkelijk iets mee te doen, dat helpt.’
Van den Bosch noemt als mogelijke maatregelen de PhytoBac, die op diverse landbouwbedrijven wordt toegepast, en ook het biofilter. ‘Dat zijn voor de landbouw haalbare zuiveringsvoorzieningen. Agrariërs zijn terughoudend met de aanschaf van dergelijke voorzieningen, omdat ze wel graag willen weten of deze toekomstbestendig zijn. Ons advies is om bij aanleg van een wasplaats met zuiveringsvoorzieningen altijd het waterschap en de omgevingsdienst te raadplegen.’
De PhytoBac is een vloeistofdichte betonnen bak. Deze is gevuld met organisch materiaal dat bijvoorbeeld bestaat uit 50 procent stro, 25 procent turf of potgrond en 25 procent gewone groencompost. Er zijn grotere volumes vulmateriaal nodig in vergelijking met een biofilter, maar het werkt, zegt Van den Bosch.
Akkerbouwer Marien Verhage uit Emmeloord vindt dat hij en zijn collega’s de afgelopen jaren wel degelijk vooruitgang hebben geboekt. ‘Feit is dat als je extra je best doet om de afspoeling zo beperkt mogelijk te houden, het je de nodige zorgen bespaart over de toelating van middelen. Op het gebied van toedieningstechniek hebben we slagen gemaakt. Maar op het erf is er nog een hele slag te maken bij het reinigen of spoelen van spuitmachine, pootmachine of schijfvernevelaar.’
Het is niet altijd eenvoudig, vindt Verhage. ‘Om veel bedrijven heen liggen prachtige singels. Dan ga je niet zomaar een extra waterring aanleggen om de uitspoeling terug te dringen. Kijk dus wáár en hóe het spoelwater bij het schoonmaken het best opgevangen kan worden. Door deze scan doe je zeker weer aan bewustwording en dat is toch de basis, om verder te komen. Je gaat van 'bewust onbewust' naar 'onbewust bewust' op het gebied van erfemissie.’