'Overname is lastigste hobbel in carrière van boer of tuinder'

Eric Pelleboer is een enthousiaste akkerbouwer die, net als al zijn collega's, in deze tijd van het jaar graag het land op wil om te zaaien en te poten. Maar als het dan eindelijk droog genoeg is, lukt het niet altijd om zelf op de trekker te stappen. Want hij is ook twee tot drie dagen in de week actief als bevlogen bestuurder.

De voorzitter van het NAJK offert er een groot deel van zijn vrije tijd aan op. 'Dat doe ik graag, want het is belangrijk dat we onze hand blijven opsteken. Als jongeren kijken we met een frisse, jeugdige blik tegen zaken aan. We dragen geen ballast van het verleden met ons mee. Dat geeft vaak een nieuwe dimensie aan discussies.'

Maakt u zich zorgen om de vergrijzing in de land- en tuinbouw?

'Het CBS heeft berekend dat de helft van de ondernemers die ouder zijn dan 55 jaar, geen opvolger heeft. Dat betekent nogal wat. Het gaat gevolgen krijgen voor de uitstraling en de leefbaarheid van het platteland.

'Als we een sterke agrarische sector willen houden, moeten we serieus kijken hoe we hiermee omgaan. Bedrijfsovername is de lastigste hobbel in de carrière van een boer of tuinder. Hoe kun je dat zo goed mogelijk faciliteren?

'Het NAJK moet keuzes maken in wat we wel en wat we niet oppakken. Maar het is niet voor niets dat het onderwerp bedrijfsovername hoog op onze prioriteitenlijst staat.'

Betekent dat ook dat jullie alert zijn op ontwikkelingen die de bedrijfsopvolging belemmeren?

'Zeker. Neem de invoering van de fosfaatrechten voor de melkveehouderij. Zoals de plannen nu gepresenteerd zijn, wordt er ook bij de overdracht aan een bedrijfsopvolger 10 procent van de rechten afgeroomd. Wij vinden dat niet acceptabel. Met zo'n extra korting zet je jonge ondernemers verder op achterstand. Dat kan toch niet de bedoeling zijn, zeker niet als de overheid zegt in Nederland een sterke agrarische sector te willen behouden.'

Jullie hebben ook moeite met de Jonge Landbouwersregeling (JOLA)?

'Die regeling is er om te stimuleren dat ná de bedrijfsovername ook nog de nodige investeringen gedaan kunnen worden. Daarmee wordt het toereikend voor jongeren die na bedrijfsovername weinig investeringsruimte hebben.

'Maar dan moet de regeling wel aan de doelstellingen voldoen. Zoals de provincies deze nu vormgeven, is dat niet het geval. De provinciale AJK's en het NAJK maken zich sterk voor een betere openstelling in 2017.

'We zijn blij dat vorige week een meerderheid van de Tweede Kamer erkende dat de huidige invulling niet past bij de investeringen van jonge boeren en tuinders en dat het budget niet bij de juiste doelgroep terechtkomt. Er is een motie aangenomen die vraagt de JOLA samen met het NAJK te evalueren om zo volgend jaar tot verbeteringen te komen.'

Is het groene onderwijs goed toegerust voor het opleiden van jonge ondernemers en van mensen die op hun bedrijven kunnen werken?

'Nederland is op agrarisch gebied wereldwijd koploper. Om dat te blijven, moeten we voortdurend blijven ontwikkelen en innoveren. Dat vraagt veel inzet en veel energie. Er komt steeds meer op jonge ondernemers af, maar ook op onze medewerkers en op mensen elders in de keten.

'Ik zie het als een belangrijke taak voor groene onderwijsinstellingen om, naast andere partijen als de overheid, die uitdaging op te pakken. Ze kunnen meer insteken op vakmanschap, kennis en innovatie.'

En wat als het diploma eenmaal is behaald?

'In het niet-agrarische bedrijfsleven is het heel gewoon om budgetten te reserveren voor bijscholing en tussentijdse cursussen. Het verbaast me dat je dat in de land- en tuinbouw zo weinig ziet. Daar zit een gat. Volgens mij wordt het tijd om daar iets voor in te richten, om daar met z'n allen op te gaan inzetten.'

Heeft het NAJK oog voor de omgeving waarin jonge boeren en tuinders hun bedrijf gaan voeren?

'Ja, naast een breed scala aan cursussen rond bedrijfsovername doen we veel aan de dialoog tussen boeren en burgers. Dat gebeurt op verschillende niveaus, van samenwerking met maatschappelijke organisaties tot lokale en laagdrempelige projecten als 'Eten bij de Boer'.

'Deze activiteiten zijn er steeds op gericht om de kloof tussen boeren en burgers te verkleinen. Het leidt tot veel positieve reacties. De jonge ondernemers die eraan meedoen, zijn over het algemeen enthousiast.'

Hoeveel leden hebben jullie?

'Zo'n achtduizend. Dat aantal is behoorlijk stabiel. Het grootste deel van onze leden bestaat uit jongeren die als boer of tuinder aan de slag gaan.

'Daarnaast is er een groeiende groep die niet het agrarische bedrijf overneemt, maar die werkzaam is bij bedrijven in de schil rond de primaire sector, van veevoerondernemingen en mechanisatiebedrijven tot waterschappen. Ook met deze leden zijn we blij; zij zorgen voor een verrijking in discussies. Daardoor komen zaken in een breder perspectief.'

Hoe is de verhouding met LTO?

'We onderhouden op verschillende manieren contact. Zo zitten er portefeuillehouders van het NAJK in diverse vakgroepen van LTO. En bij bepaalde thema's trekken we samen op.
'Het is belangrijk om steeds te kijken waar je elkaar kunt versterken, elkaar niet te beconcurreren en zoveel mogelijk één geluid te laten horen. Maar we vormen nadrukkelijk geen onderdeel van LTO. We zijn zelfstandig en dat zullen we ook altijd blijven. Wij hebben onze eigen invalshoek.'

Worden NAJK'ers altijd lid van LTO?

'Dat is geen vanzelfsprekendheid. Mijn standpunt is dat iedereen daar zelf een keuze in moet maken. LTO zal vanuit eigen kracht de jongeren zover moeten krijgen. Als de LTO-organisaties goed laten zien wat hun meerwaarde is, dan zullen jongeren ook geneigd zijn om door te stromen.'