Relevante begrippen

Octrooirecht

Het octrooirecht is niet van toepassing op planten, maar veredelaars kunnen wel een octrooi krijgen op een biologische eigenschap in de plant, zoals resistentie tegen een ziekte. Andere veredelaars mogen een plant met die eigenschap alleen verder veredelen als ze over een licentie beschikken. Een octrooi is maximaal twintig jaar van kracht.

Europees Octrooibureau

Het Europees Octrooibureau (EOB) is een orgaan van de Europese Octrooi Organisatie. Met zevenduizend werknemers en vanuit vijf kantoren - hoofdzetel München, Rijswijk, Berlijn, Wenen en Brussel - beoordeelt de Europese Octrooi Organisatie patenten voor 38 aangesloten lidstaten. Het is geen instelling van de Europese Unie; ook niet-EU-lidstaten als Zwitserland en Turkije zijn lid.
Het EOB, opgericht in 1977, is belast met de uitvoering van het in 1973 gesloten Europees Octrooiverdrag. Dit verdrag had als doel om de aanvragen van Europese octrooien door het EOB te regelen en de octrooiverlening binnen Europa te centraliseren. Sindsdien kunnen octrooien worden aangevraagd bij een nationale octrooiverstrekker of een Europees octrooi bij het EOB.
Nederland stond volgens opgave van het EOB in 2014 op derde plaats van octrooierende landen met 8.104 octrooiaanvragen, na Frankrijk en Duitsland.
Een Europees octrooi wordt in de lidstaten beschouwd als een nationaal octrooi. Verdragsstaten mogen echter vragen om een vertaling van het octrooi of een deel daarvan in de officiële taal van een verdragsstaat. Als deze vertaling niet binnen drie maanden na de octrooiverlening wordt ingediend, wordt het octrooi geacht nooit te hebben bestaan in de betreffende verdragsstaat.

Beperkte vrijstelling

In Nederland is sinds 2012 beperkte vrijstelling van kracht. Kwekers kunnen geoctrooieerd biologisch materiaal vrij gebruiken voor verdere veredeling. Als dat resulteert in de ontwikkeling van een nieuw ras, dan heeft de kweker alsnog een licentie nodig om zaden van het nieuwe ras te mogen verkopen.

ILP

Eind 2014 hebben elf grote plantenveredelaars het International Licensing Platform (ILP) opgericht. De deelnemers - het zelf hebben van octrooien is geen vereiste - beloven elkaar toegang te verlenen tot hun octrooien tegen een ‘redelijke’ vergoeding. Deze wordt bepaald na bilaterale onderhandelingen.
Bereiken de twee partijen binnen drie maanden geen akkoord, dan velt een arbitragecommissie van onafhankelijke experts een oordeel. De aangesloten partijen zijn: Bejo Zaden, East-West International, Enza Zaden, Groupe Limagrain, Holland-Select, Nunhems (Bayer CropScience), Pop Vriend Seeds, Rijk Zwaan, Syngenta en Takii Europe.

No Patents on Seeds

Het Europees Octrooibureau staat inmiddels het patenteren van natuurlijke eigenschappen toe. Dat stuit op groeiende weerstand. Uit dat verzet is onder meer de internationale coalitie No Patents on Seeds voortgekomen. Vanuit Nederland maakt Bionext deel uit van de coalitie.
Andere organisaties die de internationale coalitie steunen zijn: Arche Noah (Oostenrijk), The Berne Declaration (Zwitserland), GeneWatch (Verenigd Koninkrijk), Greenpeace, Misereor (Duitsland), Development Fund (Noorwegen), Noah (Denemarken), No Patents on Life (Duitsland), Red de Semillas (Spanje), Rete Semi Rurali (Italië), Reseau Semences Paysannes (Frankrijk), ProSpecieRara (Zwitserland) en Swissaid (Zwitserland).

Kwekersrecht

Het kwekersrecht is een vorm van intellectueel eigendom. Het geeft een kweker het exclusieve recht om teeltmateriaal (bollen, zaden) van een nieuwe plantenras te exploiteren, gedurende 25 jaar. Andere kwekers zijn wel vrij, zonder bijkomende kosten, om het nieuwe plantenras te gebruiken voor hun eigen veredeling.