Vlas is een mooi rustgewas in het bouwplan

Vlas is een gewas dat interessant is voor boeren, bouwers en ontwerpers. Het areaal vezelvlas in Nederland neemt de laatste jaren dan ook toe, onder meer omdat het gewas sinds 2023 als vezelgewas is opgenomen in de ecoregeling van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Maar ook omdat telers steeds meer de positieve kanten van het gewas inzien en de vraag naar linnenvezel toeneemt.

De Regt teelt naast vlas aardappelen, zaaiuien, knolselderij, rodekool, wortelen, graan en graszaad. Vlas past daar volgens hem goed tussen, omdat het geen genetische verwanten met de andere akkerbouwgewassen kent. 'Dit zorgt voor een verbreding van de biodiversiteit in het bouwplan, ook door de prachtige bloei. Dat heeft ook landschappelijk gezien een meerwaarde', geeft de akkerbouwer aan.

Toch ziet De Regt ook een aantal uitdagingen in de vlasteelt. Vooral het veranderende klimaat heeft impact. 'Vlas is gevoelig voor structuurschade. In het voorjaar van 2024 was de bovenlaag droog, maar de ondergrond nog te nat. Er ontstond flinke korstvorming. Door het warmer wordende klimaat nemen daarnaast de schimmelinfecties toe.'

Verder krimpt ook voor vlas het arsenaal aan gewasbeschermingsmiddelen. Zo staat de opgebruiktermijn voor het belangrijke insecticide Karate Zeon op 31 oktober 2025. De Regt: 'Daardoor wordt het lastiger om aardvlooien te bestrijden.'

'Voldoende bodemtemperatuur bij het zaaien in het voorjaar wordt daarom nog belangrijker. Een vlotte begingroei van het gewas zorgt namelijk voor minder problemen met vreterij door aardvlooien. Daarbij krijgt onkruid bij een vroege landbedekking minder kans.'

Financiële beloning

Vanuit de zaal komt de vraag naar de financiële beloning van vlas. 'Het saldo is wisselend, maar is wel altijd boven het saldo van tarwe', antwoordt Vermaas. 'Deze wisselingen hebben te maken met de schommelingen op met name de textielmarkt.'

Overigens draagt ook de GLB-ecoregeling in positieve zin bij aan de beloning. Voor regio 1 wordt sinds 2024 in Nederland 720 euro per hectare betaald, voor regio 2 is dat 390 euro per hectare. Voor teeltjaar 2025 zijn deze bedragen onveranderd.

Het directielid van Van de Bilt zaden en vlas noemt de belangrijkste afzetkanalen van vlasvezels van dit moment. '60 procent is bestemd voor kleding, 15 procent voor huishoudlinnen, 15 procent voor decoratieve en bekledingsstoffen en 10 procent van de grondstof komt terecht in technische en industriële toepassingen', aldus Vermaas.

Van de Bilt heeft verschillende schakels van de vlasproductieketen onder één dak in het Zeeuwse Sluiskil. Het bedrijf beschikt over eigen verwerkingslijnen voor het vlas en is betrokken bij diverse ontwikkelingsprojecten voor de duurzame toepassing van vlasvezels.

Een voorbeeld daarvan is het Noord-Nederlandse project Wad van Waarde. Dit is een samenwerking met als doel een plasticvrij Waddengebied te creëren. Eileen Blackmore is als oprichter van House of Design partner van Wad van Waarde en geeft een toelichting op dit initiatief.

'We werken aan een verdeelmodel in plaats van een verdienmodel, om vlastelers een toekomstperspectief te bieden. We trekken als keten gezamenlijk op. Lange vezels worden linnentextielproducten, lemen worden gebruikt voor isolatiemateriaal en van de reststromen van linnen maken we biocomposiet. Daar maken we allerlei producten van om de biobased maakindustrie in het Noorden te verbinden.'