'Geef ruimte aan plannen voor multifunctionele landbouw'

Ondernemers in de multifunctionele landbouw dragen op diverse manieren bij aan de nodige transities in het landelijk gebied. Zij vinden nieuwe verdienmodellen, onderhouden het landschap en dragen bij aan diverse maatschappelijke opgaven en brede welvaart.

De grote meerderheid van de 18 miljoen Nederlanders woont in de bebouwde kom en komt nauwelijks in aanraking met de makers van hun dagelijkse eten. Intussen leeft er een enorme behoefte aan kwaliteiten die juist boeren en tuinders kunnen bieden: groen, rust, ruimte, authentieke belevingen, goed eten, ritme, structuur, contact met dieren en groene leeromgevingen met belevend leren.

Schaars en duur

Er liggen veel opgaven voor het landelijk gebied. Land is schaars en duur in Nederland. Dat vraagt om meer multifunctioneel landgebruik van die schaarse ruimte en schreeuwt om goede ruimtelijke ordening.

Veel boeren en tuinders spelen in op deze maatschappelijke behoeften en zijn begonnen met zorglandbouw, natuurbeheer, agrotoerisme, directe verkoop, educatie en/of kinderopvang.

Juist de dynamiek van de agrarische activiteit op het erf en de groene omgeving biedt een unieke beleving voor die bezoekers, klanten of cliënten. Deze ondernemers slaan een brug tussen stad en platteland en tussen boer en burger.

Harde groeier

De multifunctionele landbouw is een sector die hard groeit, in aantal ondernemers, in omzet en in professionaliteit. Hierbij hoort ook een winstwaarschuwing. Multifunctionele landbouw als ontwikkelpad kan te makkelijk worden voorgesteld als dé oplossing voor de landbouw die gaat veranderen. Uiteraard is het een vrije keuze van de boer en boerin om wel of niet te beginnen of door te gaan met multifunctionele landbouw.

Maar niet alles past overal. Soms zijn bepaalde activiteiten op bepaalde plekken gewoon ongewenst. Tenslotte is niet iedere boer of boerin geschikt als MFL-ondernemer; je moet het uiteraard leuk vinden om gasten op je erf te ontvangen.

Ruimtelijke ordening

De grootste beperking in de verdere ontwikkeling van MFL is ruimtelijke ordening. In het algemeen moet er iets worden gebouwd of verbouwd op het erf en moet de ondernemer langs de gemeente. Veel gemeenten weten daar niet goed mee om te gaan.

Niet zelden zijn ondernemers jaren bezig om plannen voor elkaar te krijgen. Ondernemers worden verplicht veel geld te investeren in plan- en advieskosten zonder garantie op succes.

De vraag aan gemeenten en provincies is om volop ruimte te geven aan de agrarisch ondernemers die bijdragen aan kwaliteiten van het gebied of maatschappelijke opgaven. Ga met hen in gesprek. Zorg voor casemanagers die de ondernemers bijstaan.

Puzzel leggen

Het zou helpen als provincie en gemeenten multifunctionele landbouw opnemen in hun omgevingsvisies. Dan nog zal het telkens noodzakelijk zijn om samen met de ondernemer en de gemeente de puzzel te leggen; met de wensen en ambities van de ondernemer én de gewenste kwaliteiten van het specifieke gebied waar de ondernemer zit.

Het Rijk zou duidelijke kaders en goede voorbeelden aan kunnen dragen waar multifunctionele landbouw een deel van de oplossing is. Voorts zou het Rijk een investeringsfaciliteit overeenkomstig met het Investeringsfonds Duurzame Landbouw voor multifunctionele landbouw kunnen invoeren.