Investeren in robots is noodzaak voor kwekerij Gootjes Allplant

De vermeerdering op een kunstmatige voedingsbodem, onder steriele omstandigheden, vindt plaats in laboratoria met weefselkweek. Bij deze geavanceerde manier van vermeerderen kunnen er in relatief korte tijd veel gelijke plantjes worden geproduceerd. Bovendien is deze vermeerdering onder laboratoriumomstandigheden steriel, de planten worden dus niet besmet met ziektes en plagen.

Veel van deze laboratoria bevinden zich in Oost-Europa en Azië, vanwege de beschikbare arbeid en de reeds aanwezige kennis van weefselkweekproductie. In de kassen van Allplant worden de weefselkweekplantjes uit de laboratoria geplant en als bewortelde jonge planten in trays naar kwekers van tuinplanten geleverd.

Simon Gootjes is de eigenaar van Allplant. Hij is geen standaard tuinder of kweker en ziet zichzelf meer als ondernemer. Gootjes heeft vanaf 1994 na een heao-opleiding gewerkt in de afzet van weefselkweekproducten, voornamelijk lelies. Na een paar jaar jeukte de ondernemerszin en startte hij een eigen bedrijf in het organiseren van weefselkweekplanten.

Toen Gootjes begon was er nog geen eigen opkweek, Allplant was een organisatie met een administratie en verkoop. Omdat de markt in lelies moeilijk was, is hij zich gaan specialiseren in vaste planten. Die markt was sterk in opkomst en de ondernemer heeft naar eigen zeggen 'op de golf kunnen meesurfen'.

Meer controle

De eerste locatie van het bedrijf bestond alleen uit een kantoortje waarvandaan Gootjes alles uitbesteedde. Maar na enkele jaren ontstond de behoefte om meer controle te houden op het proces. Daarom heeft hij na verschillende huurlocaties in 2016 het huidige bedrijf gebouwd in tuinbouwgebied Alton 2 in Heerhugowaard-Noord.

Daar is in 2022 een nieuwe kas geopend en het bedrijf is nu 3 hectare groot. Op deze oppervlakte bevinden zich de kassen, het inzetlaboratorium en de kantoren. In het laboratorium worden planten in weefselkweek gebracht en wordt het basismateriaal gemaakt voor grootschalige weefselkweekproductie.

In de afdeling voor de opplant zetten planters de binnengekomen plantjes in potgrondpluggen in trays. De standaard bezetting van het bedrijf is 32 medewerkers, in de piekperiode van januari tot juli komen daar tot wel 65 seizoensarbeiders bij.

Ongeveer tien jaar geleden heeft Gootjes de eerste proeven opgezet om planten op weefselkweek in Azië te laten produceren. Ondertussen is een consortium opgericht met zes weefselkweeklaboratoria, waar op dit moment zo'n zevenhonderd mensen werkzaam zijn. Deze laboratoria werken exclusief met Allplant samen om in de productie van weefselkweekplanten te voorzien. Vanuit de planning in Heerhugowaard wordt het moedermateriaal daar aangeleverd. Vervolgens worden de gewenste aantallen geproduceerd voor de specifieke leveringsperiodes.

In totaal staan er meer dan negenhonderd variëteiten van verschillende soorten in productie in de laboratoria, die volgens planning wekelijks naar Heerhugowaard worden verstuurd om in de kas te bewortelen. Daarna worden ze geleverd aan kwekers van tuinplanten. Daarnaast worden planten verstuurd naar klanten in Noord-Amerika en andere overzeese bestemmingen, via de joint venture Green Trade Horticulture. De planning van deze orders vindt ook plaats in Heerhugowaard.

Het planten van de kleine weefselkweekplanten in de potgrond vergt veel en nauwkeurige arbeid. In de drukke periode zitten tot wel 45 dames het opplantwerk te doen. Het is niet de kwaliteit van het werk of de betrouwbaarheid van het team dat Gootjes heeft doen besluiten dit stuk te automatiseren. 'De afgelopen jaren zijn de arbeidskosten flink gestegen. Als bedrijf hebben we in automatisering geïnvesteerd vanwege de vaste kosten, betrouwbaarheid van het systeem en zekerheid van beschikbaarheid.'

Zo flexibel mogelijk

Bij het implementeren van de robots wilde Gootjes zo min mogelijk aanpassen aan de huidige productiesystemen. 'Bovendien moeten we zo flexibel mogelijk blijven, de robots moeten veel verschillende soorten plantjes kunnen planten.'

Allplant had al een sorteermachine van Tuinbouw technisch Atelier (TTA), die bij de volgroeide plantjes zorgt voor uniforme partijen. Dat team heeft volgens Gootjes goede ervaring met dit technische bedrijf. 'De ontwikkeling van de steekrobot voor weefselkweek of steksteekrobot hebben TTA en wij samengedaan. De steksteekrobot kan niet alle partijen aan. Het is niet handig is om ook heel kleine partijen door deze robot te laten steken. Daarom houden we altijd een team planters aan.'

Twee robots zijn ontwikkeld en getest in 2024, vertelt Gootjes. Kort daarna besloot hij nog eens drie robots te kopen. Het vermeerderingsbedrijf verwacht daarmee dit jaar 60 procent van de productie te kunnen planten, oplopend tot 80 procent na enkele jaren. 'Wij denken dat we dan geen keuze meer hebben. Dan is arbeid minder beschikbaar of onbetaalbaar en hebben deze robots zichzelf al deels terugverdiend.'

In de toekomst vervangen de vijf steekrobots ongeveer tien tot twaalf mensen, verwacht Gootjes. 'De robots moeten nog steeds bediend en gecontroleerd worden. Bovendien moeten de partijen aangeleverd en de plantjes verenkeld worden. Dat laatste is wel nog iets waar we naar kijken.' De Noord-Hollandse ondernemer is van plan langere dagen met twee ploegen te werken, maar niet in ploegendiensten van 24 uur. Hij zegt zuinig te zijn op zijn team en spullen. 'Als je te veel druk zet op je mensen, dan werkt het tegen je.'

Betrouwbaar in levering

De visie van Allplant is vooroplopen met een uniek assortiment en onderscheidend zijn met steeds nieuwe soorten. 'Vooroplopen is een keuze, maar kan het nog beter?', vraagt Gootjes zich af. 'Dat betekent soms risico's lopen. Maar het is belangrijk dat wij altijd betrouwbaar zijn in kwaliteit en de levering. Allplant moet ieder jaar een stap vooruitzetten, nu in automatisering maar ook in milieuvriendelijkheid. Ons bedrijf is aangesloten op een warmtenet. Niet om er direct beter van te worden, maar om klaar te zijn voor de toekomst.'

Commercieel directeur sierteelt Geert Maris van TTA is goed te spreken over de samenwerking met Allplant. 'Het voordeel van onze samenwerking is dat wij voor beide partijen contacten hebben gelegd met een extra groep kopers. Als een klant in Australië nu de weefselkweekplantjes van Allplant koopt, dan is de robot van TTA de beste keus omdat die is afgestemd op de bijbehorende soorten en variëteiten', stelt hij.

Het bedrijf in het Zuid-Hollandse Bleskensgraaf verkoopt nu wereldwijd steksteekrobots aan opkweekbedrijven van vaste planten. 'Het is niet zo dat die klanten niet kunnen uitwijken naar andere leveranciers. De robots zijn zelflerend en zullen na een inwerkperiode ook stek van andere producenten kunnen verwerken. Dat kost alleen tijd', geeft Maris aan.