'We hebben het concept voor een weerbare aardappelteelt'

De aardappelpilot is een driejarig project dat in mei 2022 is gestart. De focus lag met name op het effect van bemesting en biostimulanten op de plantweerbaarheid. Duidelijk kijken naar genetica is daar in 2023 aan toegevoegd. In totaal werden dat jaar veertig rassen beoordeeld op plantweerbaarheid en kwaliteit. LLTB-projectleider Guido Schriever trekt hiervoor de kar in Limburg.

Uit de eerste twee jaar is een centraal thema voor het derde en tevens laatste jaar van de pilot naar voren gekomen: worteldominant groeien. Onderdeel van de beoordeling van de veertig rassen was de zogenaamde stresstest. 'Daaruit bleek dat rassen die deze test hadden doorstaan een sterk wortelstelsel hebben dat gedurende de groei wordt gehandhaafd', legt Schriever uit. 'Dit, in combinatie met het goed inzetten van bemesting en biostimulanten, heeft laten zien dat worteldominantie bij de start tot het einde van de teelt mogelijk is.'

Door de beoordeling van de rassen is er het afgelopen jaar voor gekozen om met verschillende rassen binnen de pilot aan de gang te gaan, waaronder Armedi, Donata, Ikarus, Lady Jane, Castor, Virgil, Travolta en Edison. Deze hebben als voorwaarden dat ze met weinig stikstof kunnen groeien, redelijk klimaatadaptief zijn, een korter groeiseizoen hebben, geen tot weinig inwendige problemen hebben, een goede opbrengst hebben en een hoge bakkwaliteit garanderen.

'De beste beschikbare rassen van de demovelden in 2023 in Vredepeel en Westmaas zijn in 2024 uitgeplant op praktijkpercelen in Zeeland, Flevopolder en Limburg op zand en löss', vertelt Schriever.

Stikstofefficiëntie

Een gegeven dat belangrijk is en waar ook de overheid nog strengere wet- en regelgeving op gaat voeren, is het stikstofgebruik en het reduceren van nitraatresidu in de bodem na de oogst. 'Op de proefvelden is bekend hoeveel stikstof de knollen verbruikt hebben. Dat is namelijk de hoeveelheid die gegeven is, minus de reststikstof', stelt de LLTB-projectleider.

Door de stikstofafvoer door de knol (3 kilo/1.000 kilo) te delen door de verbruikte stikstof, krijg je een getal dat boven of onder de honderd ligt. 'Boven de 100 betekent dat de aardappel een goede opbrengst heeft en veel stikstof afvoert met zijn knollen. Onder de 100 betekent dat er meer stikstof in het loof en de wortel is gebruikt en minder voor de knolvorming of dat er royaal stikstof achterblijft', geeft Schriever aan.

In de rassenproef is vlak voor het rooien het stikstofresidu bepaald. Normaal gebeurt dit na het rooien, maar om betere gegevens te krijgen zijn er monsters genomen toen de veldjes nog compleet waren. De conclusie die hieruit kan worden getrokken, is dat sommige rassen met een laag cijfer minder geschikt zijn voor de gebieden waar in 2025 een korting komt op de stikstofgebruiksnorm. Schriever: 'Een belangrijk gegeven waar we op voort kunnen borduren.'

Een groeiseizoen loopt nooit helemaal volgens plan. Heel vaak komt er een periode voor waarin het weer tegenzit, met schimmelinfecties, verdroging of andere zaken tot gevolg. Zoals eerder beschreven, is voor een goede worteldominante groei bij aardappelen de inzet van bemesting in combinatie met biostimulanten belangrijk.

Geitenpaadjes

'De plant heeft van nature een enorme drang om te overleven en kiest in zo'n periode allerlei geitenpaadjes om te zorgen dat de soort kan overleven. De meeste geitenpaadjes bestaan eruit om geen energie meer te stoppen in het wortelgestel, maar alle energie naar het vullen van het nageslacht te laten gaan', aldus de aardappeldeskundige. 'Als mens reageren we met kunstmest geven, beregening en gewasbescherming om de plant van de geitenpaadjes af te halen.'

Maar de samenleving wil naar een duurzamer model en een grotere plantweerbaarheid. Deze weerbaarheid begint door een plant in balans te laten groeien en vaak speelt op de achtergrond de hormoonbalans van een plant die op 'overleven' staat. Iets waar Schriever zich in heeft gespecialiseerd en heilig in gelooft.

'Een plant heeft verschillende fases en in die verschillende fases zit weer verschil in hoeveelheden tussen de hormonen. Dat is bepalend voor wat een plant doet. Door te zorgen dat de hormonen in balans zijn, bijvoorbeeld door biostimulanten toe te voegen of juist anders te bemesten, is de plant in staat de genetica aan te sturen', laat Schriever weten.

Bladsapanalyses

Door daar een bladsapanalyse aan toe te voegen, kunnen aardappelen volgens Schriever weerbaarder worden geteeld. Dat is ook gebleken uit de pilot. 'We zijn wat gaan uitproberen en hebben meerdere bladsapanalyses uitgevoerd om te kijken wat een bepaalde toevoeging of juist het wegnemen van iets doet met de plant en kwaliteit.'

Zo is volgens Schriever steeds bijgestuurd om de plant 'beter en beter' te maken. 'De laatste resultaten van het afgelopen jaar moeten nog binnenkomen, maar dat we een concept hebben gecreëerd om weerbaar te kunnen telen, is een zekerheid die met kijf boven water staat', besluit de LLTB-projectleider.