Dierenartsen houden symposium over pijlers onder het moderne melkveebedrijf

Een van de pijlers onder het moderne melkveebedrijf is vruchtbaarheid. 'De gevolgen van blauwtong zijn daarvoor desastreus', aldus Jo Leroy, hoogleraar diergeneeskunde aan de Universiteit in Antwerpen. Hij is een van de sprekers op het Overijsselse symposium dat wordt gehouden door NoaberVets, een coöperatie van achttien onafhankelijke dierenartspraktijken in het oosten van Nederland.

Blauwtong tast de bloedvaatjes aan, dat zie je bij koeien voornamelijk terug aan de rode neus en dikke kroonranden bij de klauwen. Als een koe ergens een ontsteking heeft, ontwikkelen de follikels minder goed en in het slechtste geval stopt de groei compleet.

Het vernauwen van de bloedvaten heeft ook invloed op de communicatie tussen de follikel en de lever. 'Dit kun je verbeteren door wat te schuiven in je rantsoen', geeft Leroy aan. 'Voor een goede communicatie tussen lever en follikel is er insuline nodig. Door een rantsoen te voeren met veel glucogeen kun je de koe ondersteunen.'

In een normale situatie is de follikel volgens de hoogleraar pas na drie tot vier maanden na afkalven volledig ontwikkeld. 'Als de koe in die maanden blauwtong krijgt, kan dat de ontwikkeling van de follikel stoppen, waardoor het moment van inseminatie later wordt.'

Daarnaast laten koeien met een niet-volgroeide follikel zich minder goed tochtig zien, ovuleren ze later en is er kans op embryonale sterfte of abortus. Leroy legt uit dat je zo snel mogelijk na het afkalven al actieve eierstokken wil zien. Dan kan de baarmoeder zich goed voorbereiden op de volgende dracht.

Een melkveehouder uit het publiek stelde de doeltreffende vraag: 'Moeten we dan proberen om koeien al te insemineren als ze voor de eerste keer tochtig zijn na afkalven?' Leroy gaf aan dat dit per geval moet worden bekeken, maar 'dat kan natuurlijk wel'. Zeker bij hoogproductieve koeien kan dat soms een verstandige keuze zijn, stelt hij. 'Door de hoge productie laten ze zich daarna misschien wel drie of vier maanden niet meer zien. Het nadeel is dat het lastig is om ze droog te krijgen.'

Uiergezondheid

Op het boerensymposium in Markelo kwamen veel enthousiaste sprekers aan het woord om de ruim 350 aanwezige melkveehouders te inspireren. Zo ook Theo Lam, manager R&D bij Royal GD. Hij is een van de grondleggers van het uiergezondheidscentrum Nederland. 'Uiergezondheid verandert voortdurend, maar de principes veranderen niet. Het blijft dus belangrijk om te monitoren en bij te leren.'

In de tankmelkonderzoeken is de laatste jaren een opvallende toename van verschillende soorten streptokokken te zien. Er is zelfs een verdubbeling van Streptococcus agalactiae. 'Dit is de oudst bekende mastitisbacterie, zeer besmettelijk maar wel makkelijk te genezen.'

De 'schijf van vijf' voor uiergezondheid bestaat al een lange tijd en onlangs is deze aangepast. 'De nieuwe bestaat uit de volgende punten: melkmachine en melktechniek, behandelen, controleren, infectiedruk en weerstand', somt Lam op. 'Deze werken allemaal op elkaar in. Zorg er in de bedrijfsvoering dus voor dat de infectiedruk laag ligt en de weerstand hoog. Ook moet je als melkveehouder een heldere doelstelling hebben en tijdig ingrijpen. Op deze manier houd je grip op een goede uiergezondheid.'

Efficiënte veestapels

Volgens Miel Hostens, professor diergezondheid aan de Amerikaanse Cornell-universiteit in New York, zijn er grote verschillen in melkveehouderij wereldwijd. 'In Nederland is er gemiddeld een hoge levensduur in vergelijking met andere landen. Maar is dat wel zo duurzaam? Een hoge levensduur moet geen doel op zich zijn, maar bereikt worden door een gezonde veestapel die lang meegaat.'

Uit het publiek klinkt de vraag hoe een goede diergezondheid en hoog dierenwelzijn er dan uitzien. 'Een bedrijf moet op elk moment van elke dag de slechtste koe van de stal kunnen laten zien', reageert Hostens. 'De consument moet dan zien dat dit een gezond en gelukkig dier is.'

Klimaatverandering

De professor stipt ook de rol van veehouders in de opwarming van het klimaat aan. 'Koeien stoten methaan uit. Wat de kracht van de koe is, de pens, is in dit geval juist de zwakte. Jaarlijks komen er 10 miljoen koeien bij die niet allemaal melk produceren. Koeien die niet worden gehouden voor de voedselproductie, zoals veel in India, stoten dus onnodig uit.'

In Nederland kunnen melkveehouders met een gemiddelde jaarproductie van 9.354 kilo melk per koe efficiënt melk produceren. Hier spelen andere problemen een veel prominentere rol, zoals het mestprobleem. Hostens visie op dit onderwerp: 'Als je maar ver genoeg uitzoomt is alles circulair.'