Delphy wil vooroplopen in transities

'Waar staan we nu in de 'hypecycle' van digitalisering in de glastuinbouw?' Manager Klaas van Egmond van Delphy Digital gaf bij het KennisEvent Glasgroenten in het Zuid-Hollandse Bleiswijk een situatieschets rond digitalisering, steunend op de cyclus van verwachtingen bij innovaties. Die verloopt via een piek van opgeblazen verwachtingen, langs desillusies, een opgaande lijn van optimisme, tot een uiteindelijk stabiel productieniveau.

'De eerste hype is voorbij. Dat leverde bij sommige bedrijven teleurstellingen en terugtrekkende bewegingen op. Maar we zien ook weer nieuwe bedrijven instappen. De sector komt steeds meer in de 'slope of enlightenment', dus een opwaartse lijn', constateert Van Egmond. Telers weten beter wat ze willen met digitalisering, krijgen een scherper beeld van wat er te koop is en hoe ze groene digitalisering in hun bedrijf kunnen toepassen.

'We zien een verschuiving van mensgedreven naar datagedreven telen. De interpretatie van data verschuift ook meer van mens naar digitaal, net als de vervolgstappen die data-analyses aanwijzen. In plaats van handmatige acties, gaan opdrachten naar autonome, geautomatiseerde en gerobotiseerde systemen', zegt de Delphy-manager.

Delphy Digital gelooft in digitalisering als hulpmiddel bij het teeltmanagement en de gewasverzorging. Daarom schreef het team een whitepaper over de succesfactoren van deze trend. Van Egmond: 'Om te beginnen moeten ondernemers zorgen voor kwalitatief goede data, die snel omgezet worden in bruikbare informatie. Alsmaar data verzamelen heeft geen zin.'

Verder adviseert Van Egmond focus aan te brengen in wat je wilt met digitalisering en om gespecificeerde mensen in je bedrijf te halen of op te leiden. 'Telers zijn er meestal te druk voor, je hebt specialisten nodig om verder te komen.'

De ontwikkeling van digitalisering kan niet los worden gezien van de schaalvergroting en internationalisering die de teelt in kassen doormaakt. Die groei en beperking in beschikbaarheid van teeltspecialisten zwengelt de wens van 'remote growing' aan. 'Telen op afstand dus', stelt Eric Poot, manager van het Delphy Improvement Center.

Teelt wordt fijnmaziger

'We zien ook dat de teelt fijnmaziger wordt, onder meer door apart regelbare onderdelen van de kas en installaties zoals ledlampen. De teelt wordt zo complexer en vraagt meer data.' Delphy wil vooroplopen in kennisontwikkeling voor de transities waar de sector voor staat, benadrukt Poot. 'Naast digitalisering moet je denken aan de thema's energie, schoon water en 100 procent groen telen.'

Bij Delphy Improvement Centre worden al zeventien jaar onderzoeken gedaan en demonstraties gehouden op grote schaal. In die periode zijn in totaal meer dan 250 proefteelten uitgevoerd, verdeeld over meer dan twintig verschillende gewassen. De faciliteit bestaat uit 24 hightechkasafdelingen en 4 vertical farm-cellen.

Tijdens de workshop 'Digitale tuinder' probeerden teeltengineer Max van den Hemel van Delphy en directeur Rudolf de Vetten van Blue Radix de deelnemers wegwijs te maken in de ontwikkelingen rond digitalisering.

'Diverse kreten zijn in omloop: datagedreven teelt, kunstmatige intelligentie (AI) en autonoom telen. Deze hebben tot doel de wereldwijde uitdagingen in de tuinbouw aan te gaan. Dat betekent een groeiende wereldbevolking voorzien van duurzame en hoogwaardige producten, in een situatie waar groene kennis schaarser wordt', somt Van den Hemel op. 'Met digitalisering en telen op basis van data kan dit efficiënt gebeuren. Zo wordt het mogelijk een teelt aan te sturen met minder teeltmanagers.'

De workshopleiders benoemen de voordelen van digitalisering. 'Bij datagestuurd telen is het eenvoudig om 'Het Nieuwe Telen' als uitgangspunt te nemen. Dit is de teeltstrategie waarmee je energiezuiniger kunt telen', weet Van den Hemel.

Balans werk en privé

De teeltengineer noemt ook een andere werk-privébalans als voordeel. 'In plaats van de tuinder die 's avonds door het bedrijf loopt, ben je nu afhankelijk van teeltmanagers. Zij kunnen met digitale systemen de kas op afstand managen. Dat kan helpen jonge professionals aan boord te houden.'

Met digitalisering kun je volgens De Vetten de teelt minder onvoorspelbaar maken, doordat je meer en sneller data kunt analyseren. 'Zo ontstaat een robuuster systeem met minder schokken, zodat je arbeid en ziektedruk beter kan managen.'

De Vetten ziet dat er veel verschillende snelheden zijn in de sector. 'Zaadveredelaars doen al veel met AI en data-analyse. Ook in het verpakkingsproces is dit via automatisering en robotisering ver doorgevoerd. Beide schakels zijn overzichtelijke delen van de tuinbouwketen.'

Kas vol groente is complex

Dat is anders met de ontwikkeling in de kas, stelt de Blue Radix-directeur. 'Vooral een kas vol groenteplanten is complex. Daarom is digitalisering hier nog beperkt. In gewasmanagement- en verzorging en de oogst is nog veel te winnen.'

Blue Radix heeft een teeltstrategie ontwikkeld waarbij AI wordt toegevoegd aan de dagelijkse beslissingen die telers in de kas nemen. 'Daarmee kunnen telers bijvoorbeeld 15 procent energiebesparing halen, gewoon door vooruit te kijken en data te analyseren met AI', aldus De Vetten.

Een toekomstbestendige energiestrategie

Waar digitalisering sinds een paar jaar het 'buzzwoord' is in de Nederlandse glastuinbouw, is energie dat al decennia. Nieuwe inzichten en innovaties in energietechniek blijven elkaar opvolgen.

In een van de kasafdelingen van het Delphy Improvement Centre is een verrassende techniek te zien: boven het paprikagewas hangen tientallen spiegels voorzien van een klein zonnepaneel. Een uitvinding van het Zwitserse Voltiris. De spiegels splitsen het zonlicht in PAR-licht dat doorstraalt naar het gewas en warmtestraling die wordt omgezet in zonne-energie.

Deze noviteit is voorlopig nog een curiositeit, wat niet geldt voor de basisregel Trias Energetica. Tijdens de workshop 'Energie' van adviseur Ronald-Jan Post van DLVge staat deze strategie centraal. Eerst de energievraag beperken, daarna zoveel mogelijk duurzame energie en tot slot de resterende fossiele energie zo efficiënt mogelijk benutten.

Glastuinbouwbedrijf van de toekomst

Post blikt vooruit op een aantal technieken en beschouwt het glastuinbouwbedrijf van de toekomst. Laagtemperatuurverwarming wordt de norm. 'Dat is bij veel technieken al zo, zoals aard-, rest- en bodemwarmte. Door ledbelichting en veel isolatie ontstaat meer vocht in de kas.'

Daarom gelooft Post in de warmtepomp in combinatie met ontvochtiging. 'Hierbij kun je ook de zelfopgewekte energie inzetten. Dat betekent dat je het energieverbruik zoveel mogelijk achter de meter oplost. Dat is het goedkoopst en efficiëntst.'

CO2 wordt in de toekomst schaarser en duurder. 'Daar valt nog op te besparen. Telers zullen meer op maat gaan doseren, afgestemd op factoren als licht en beluchting', besluit Post.