Telers pleiten voor snellere toelating groene middelen

Vertegenwoordigers uit de hele keten en politici waren het over één ding helemaal eens op het congres van Artemis: zonder een snellere toelating van groene middelen kunnen telers niet vergroenen. Bovendien lopen ze steeds meer risico's, want chemische middelen vallen een voor een weg. 'We wachten al véél te lang op meer groene middelen', benadrukt directeur Helma Verberkt van Artemis.

Voorbeelden uit de praktijk illustreren de steeds nijpender situatie. Directeur Jelte van Kammen van groentetelersvereniging Harvest House en van de Federatie Vruchtgroenten Organisaties (FVO), vertelt over de ontwikkeling bij leden-groentetelers van zijn vereniging. De houding van die telers ten opzichte van groene middelen verandert, constateert hij: 'Bij hen heeft een grote transformatie plaatsgevonden, van afwachtend, naar zelfverzekerder, naar een bepalende speler willen zijn in deze ontwikkeling.'

Gelijk speelveld

Als het ging om vergroening reageerden groentekwekers eerst met opmerkingen als 'Moet dat?', 'Dat gaat productie kosten' of 'Dan is er geen level playing field meer', maar nu staan ze in de rij om mee te doen aan groene projecten, zegt Van Kammen. Dat komt volgens hem omdat de telers zich zorgen maken over hun license to operate.

De telersverenigingen binnen de FVO willen toe naar 100 procent groen geteeld product. Maar er zijn grote zorgen, meldt Van Kammen: 'Onze grootste zorg is dat er geen biologische middelen in de pijplijn zitten, terwijl die keihard nodig zijn. Als we door willen met duurzaamheid moet tempo gemaakt worden met de toelating, want de medicijnkast wordt leger en leger.' Hij pleit ervoor om in projecten groene middelen te mogen gebruiken die nog in de pijplijn van de toelatingsprocedures zitten.

Ministerie wil niets liever

Verberkt en kandidaat-Europarlementariër Bart Millenaar (VVD) noemen een aantal mogelijkheden om de toelatingsprocedure te versnellen (zie kader). Aan het ministerie van LNV zal het niet liggen, maakt topambtenaar Esther Veldhuis duidelijk. 'Wij willen niets liever', stelt ze.

'Maar de sleutel ligt in Brussel. Er zijn ook andere lidstaten nodig om versnelling te bereiken. Die schatten de risico's van middelen soms anders in. Dus daar moeten we partners zoeken en mee samenwerken. Dan kunnen we gezamenlijk naar de Europese Commissie.' Ze adviseert Artemis om te onderzoeken welke Artemissen in de andere EU-landen ook versnelling van de toelating willen en om daarmee samen op te trekken.

Rendabel telen

Meerdere sprekers benadrukken dat het niet alleen gaat om middelen. 'Ons doel is om gewassen rendabel te telen in een integraal weerbaar teeltsysteem met groene biologische en technologische oplossingen', vertelt Van Kammen. 'Het gaat om het hele teeltsysteem.' Hij geeft aan dat dit nog niet kan zonder chemische middelen.

'We hebben alle oplossingen nodig. We kunnen een heel eind komen met ziekten en plagen, maar als laatste stap hebben we nog wel chemie nodig', vindt de directeur van Harvest House. Volgens Verberkt gaat het om een andere denkwijze. 'Gewasbescherming is geen product, maar ondersteuning van een systeemaanpak. Daarom zetten we sterk in op weerbare planten en teeltsystemen. Er is niet één oplossing, het gaat om een systeembenadering.'

Sommige landen zijn al veel verder dan de EU met de toelating van groene middelen, vertelde Jennifer Lewis, directeur van de mondiale partner van Artemis. Een voorbeeld daarvan is Brazilië. In dat land is een sterke groei van het gebruik van groene middelen. Al op 60 procent van het landbouwareaal worden ze toegepast. Dat komt omdat de Braziliaanse overheid een visie vergroening van de landbouw heeft en daarom inzet op een snelle toelating van groene middelen én op een snelle introductie in de praktijk.

Hogere kostprijs

Uit de zaal komt de opmerking dat er bij telers veel belangstelling is voor groene middelen, maar dat er bij adviseurs nog onvoldoende kennis bestaat over het optimale gebruik ervan. Verberkt herkent dat. 'We moeten met adviseurs goed nadenken hoe we bijvoorbeeld biostimulanten optimaal kunnen inzetten.'

Uit de zaal komen ook vragen over de hogere teeltkosten van de vergroening en de invloed daarvan op het verdienvermogen van de teler. 'Hoe kunnen we consumenten daarvoor laten betalen, als je tegelijk ziet dat biologische producten niet populairder worden?'

'Dat is een enorme uitdaging', antwoordt Gert Sikken van Cosun. 'We kunnen de kosten niet alleen op het bord van de teler leggen. We moeten samen in de keten de kosten dragen. Het is heel moeilijk om de consument de hogere kosten te laten betalen. Het gaat ten koste van de marges in de hele keten.'

Voorzorgbeginsel

Diverse aanwezigen wijzen erop dat het zogeheten voorzorgbeginsel een snelle toelating nog lastiger maakt. Nederlandse lelietelers krijgen al te maken met dat principe. Ze gebruiken wettelijk toegelaten middelen, maar toch verbiedt de rechter de teelt op enkele locaties omdat er toch kans zou zijn op gezondheidsschade bij omwonenden.

'In veel EU-landen is dat principe heilig', geeft Millenaar aan. Net als Eveline Herben (BBB) is hij er niet voor om dat principe te hanteren bij toelating. Herben is ook kandidaat voor het Europarlement.