Verdwijnt de kas door dure energie?

Nederlandse glastuinders zijn gewend aan gunstige energietarieven. Maar daar komt verandering in. Energie is al weer duurder geworden en tussen 2025 en 2035 wordt het verlaagd tuinbouwtarief afgebouwd. Bovendien is het in 2030 afgelopen met de aardgasvrijstelling voor de warmtekrachtkoppeling. Is dit reden voor glastuinders om naar het buitenland te verkassen?

'Ja', is het duidelijke antwoord van voorzitter Annie van de Riet van Avag, de brancheorganisatie van de Nederlandse kassenbouw- en installatiesector. 'Wij zien duidelijk een verschuiving naar het buitenland, zowel door telers die daar al een vestiging hebben als telers die dat tot nu toe nog niet hebben. Voor onze leden maakt dat niet zoveel uit. 80 tot 90 procent van wat onze leden bouwen, vindt al in het buitenland plaats. Maar voor de Nederlandse glastuinbouw heeft het grote gevolgen.'

Problemen met stroomnet

Energie is in haar ogen niet de enige boosdoener voor het slechte vestigingsklimaat. 'Dat is oplosbaar. Wij zijn in staat om volledig energieneutrale kassen te bouwen. Er zijn telers die netto juist energie leveren aan het net. Maar denk ook aan het stikstofprobleem en de problemen met het stroomnet en de mogelijkheid om een aansluiting te krijgen. Het is ingewikkeld in Nederland om een bouwvergunning te krijgen. Zie maar eens een vergunning te krijgen voor een kas van 5 hectare.'

Sectormanager tuinbouw Arne Bac van Rabobank laat een genuanceerder geluid horen. Hij verwacht juist dat er nieuwbouw op stoom komt door duurdere energie. Nieuwe energiezuinige kassen worden gebouwd om de meer energieslurpende kassen mee te vervangen. 'Daar komt veel nieuwe techniek bij kijken. Telers zijn bezig om hun teelt en kassen fossielvrij te krijgen en met energiebesparingen.'

Rabobank houdt wel rekening met een krimpend glasareaal. Vorige week werd bekend dat dit areaal in 2023 is gekrompen met 485 hectare, van 10.636 naar 10.151 hectare. De bank verwacht een verdere krimp van 10 à 15 procent van het areaal richting 2040. Bac: 'Wij denken dat de concurrentiepositie van Nederland wel standhoudt. De toegevoegde waarde per vierkante meter neemt verder toe. De resterende vierkante meters zullen daardoor zeker zoveel waarde opleveren als nu.'

Verplaatsen naar buitenland

De sectormanager denkt ook dat er bedrijven zijn die productie naar het buitenland verplaatsen door de hoger wordende energiebelasting en CO2-heffing. 'Dat geeft zeker een zetje. Denk ook aan de beperkingen voor gewasbeschermingsmiddelen, waardoor je sommige gewassen niet meer makkelijk kunt telen. Maar er zijn ook veel positieve zaken in Nederland om hier gevestigd te zijn. Hier zit het kenniscluster, het logistieke netwerk met de havens van Rotterdam en Antwerpen en de vliegvelden bij Aalsmeer en Brussel. Ook de telersverenigingen en de veiling zijn hier.'

De glastuinbouw gaat zich nog verder clusteren, verwacht Bac. 'Juist voor solitaire bedrijven, zoals je ze bijvoorbeeld vindt in Drenthe of West-Brabant, wordt het lastiger. Ze hebben slechtere toegang tot verschillende energiebronnen.' Hij voorziet een verschuiving van teelten. Zo kent hij een voorbeeld van een locatie van een tomatenteler die is verkocht aan een aardbeienteler, een gewas dat minder warmte nodig heeft.

Bac: 'Bedrijven denken hoe dan ook na over hun locatie. Dat kan zowel in het buitenland zijn als een verschuiving in Nederland. Per gewassoort zal dat verschillend uitpakken.'