Hoe krijg je meer daglicht in bestaande varkensstal?

Een scala aan mogelijkheden doemt op voor varkenshouders die daglicht willen integreren in bestaande stallen. Door de aanscherping van de eisen voor het Beter Leven-keurmerk komt daar meer aandacht voor, zegt Geertniek Schonewille, projectleider bouw bij DLV Advies.

De aangescherpte eisen zorgen ervoor dat het daglicht doorlatend oppervlak via de zijwand 2 procent, via het dak 1 procent of via daglichtbuizen 0,5 procent van het vloeroppervlak moet zijn.

Wet dieren

Daarnaast is het vanuit de Wet dieren verplicht om acht uur per dag een lichtintensiteit van minimaal 40 lux in de stal te hebben. Waar kunstlicht voorheen voldoende was, is dat vanaf volgend jaar binnen het Beter Leven-keurmerk dus niet meer.

Het verschil in percentages van het lichtdoorlatend oppervlak komt volgens Schonewille door het rendement van het licht. 'Licht van boven heeft een hoger rendement dan licht dat vanaf de zijkant komt. Bij een daglichtbuis wordt het daglicht ook nog eens gebundeld. Daardoor is de lichtopbrengst nog hoger.'

Geen universele oplossing

Er is geen universele oplossing om meer daglicht in bestaande stallen aan te brengen benadrukken Schonewille en Kevin Brinkhof, bouwkundig adviseur bij Agrifirm Exlan Advies. Ramen in de gevel, lichtplaten of daglichtbuizen in het dak hebben elk hun eigen voordelen en uitdagingen, afhankelijk van de specifieke kenmerken van de varkensstal.

'Elke stal is anders en vraagt om een zorgvuldige afweging van verschillende factoren, zoals de constructie van de stal, de afmetingen van de afdelingen en de ruimte in het dakvlak', merkt Brinkhof op.

De lichtstraat, meerdere ramen naast elkaar, is volgens Schonewille en Brinkhof veruit de meestgebruikte oplossing. Dat komt doordat deze optie vaak het voordeligst is, al varieert de prijs per type stal.

Brinkhof legt uit dat er bij een betonmuur meer kosten komen kijken dan bij een stenen muur. Bovendien is het niet altijd mogelijk om daglicht via de gevel binnen te halen. Schonewille: 'Zijn de stallen dicht op elkaar gebouwd of staan de gevels tegen elkaar, dan is er in de gevel niet veel mogelijk.'

Via het dak

Daglicht binnenhalen via het dak is dan beter. Bij het dak bepalen de dakplaten, dakisolatie en eventuele luchttoevoer en zonnepanelen de mogelijkheden en kosten. 'Een paar golfplaten schroef je makkelijk weg om er een paar lichtplaten tussen te plaatsen. Maar een sandwichpaneel beslaat een groter gedeelte van het dak en moet in zijn geheel worden verwijderd. Daarin zit een prijsverschil', vervolgt Schonewille.

Een duurdere oplossing, maar wel één die in elke stal mogelijk is, is de daglichtbuis. Dit is een koker die via het dak daglicht binnenbrengt. 'De buizen kunnen tot 40 meter worden verlengd. Ook is het mogelijk om ze in een bocht te leggen. Daardoor is een verlaagd plafond of een centraal afzuigkanaal geen probleem', zegt Roy Janssen van Natuurlijk Daglicht.

Isolatie

Een belangrijk aandachtspunt noemt Schonewille de isolatie. 'Meer daglicht aanbrengen in de stal mag niet ten koste gaan van de isolatiewaarde van de gevel of het dak. De temperatuur in de afdeling moet constant blijven.' Hij legt uit dat er door slechte isolatie ook koudebruggen kunnen ontstaan, delen in de afdeling die kouder zijn dan andere delen.

Dat gebeurt bijvoorbeeld als er geen isolerende laag wordt geplaatst bij een kozijn tegen een spant of staalconstructie. Dat kan de staalconstructie aantasten. Bij het plaatsen van ramen in de gevels is het daarom belangrijk om isolerend of dubbelglas te gebruiken. Bij lichtplaten in het dak kan lichtdoorlatend isolatiemateriaal een oplossing zijn. Daglichtbuizen zijn al geïsoleerd.

Hoger rendement

De manier waarop het licht de afdeling binnenvalt, is een ander aandachtspunt. Bij lichtdoorstraling via een lichtplaat in het dak is het lichtrendement hoger. Daardoor zijn er minder lichtopeningen in het dak nodig dan in de zijwand, maar het licht valt direct op de dieren.

'Het is niet prettig als de zon continu op de varkens schijnt. Ook droogt mest eerder uit. Daardoor blijft deze aan de roosters en op de dichte vloer vastzitten', weet Schonewille.

Een daglichtbuis bundelt en verspreidt het licht over de hele afdeling. Bij de gevel is het makkelijker om de directe lichtinstraling te beperken. Zo kan een ruimer dakoverstek, waarbij een gedeelte van het dak overhangt, zorgen voor schaduwwerking.

Minder energie en meer plezier

Meer daglicht aanbrengen in de varkensstal heeft verschillende voordelen. Zo hoeven de lampen in de stal minder vaak aan. Dat zorgt voor een besparing op de energierekening. Ook voor het werkplezier in de stal is meer daglicht positief. 'Daglicht doet een mens goed. Zelf zou ik het fijn vinden, als ik tijdens het werk naar buiten kan kijken', stelt Brinkhof.

De beste keuze hangt dus van veel factoren af. 'Uiteindelijk gaat het erom wat mogelijk is, hoeveel werk er met de aanpassing gemoeid gaat en hoe hoog de investering is. Bij de meeste stallen is de eis van meer daglicht wel te realiseren', zegt bouwkundig adviseur.

Schonewille geeft nog een tip mee: 'Als de varkens in de afdeling zijn afgeleverd, is de ingreep het makkelijkst. Houd daar rekening mee in je planning.'