Keten is meer bewust van kwaliteit pootgoed

Pootgoedtelers moeten alles doen wat mogelijk is om goed uitgangsmateriaal voor de consumptieteelt te leveren. Consumptietelers op hun beurt moeten het pootgoed dat zij op hun bedrijf ontvangen goed bewaren, dat is vooral belangrijk als er veel tijd zit tussen ontvangst en het daadwerkelijk kunnen poten.

‘Pootgoed nooit langer dan enkele dagen in een kipper of in bigbags laten staan. Dan liever los storten of in kisten draaien’, zegt Marc Verhooren. Hij is bij fritesfabrikant Lamb Weston verantwoordelijk voor de levering van pootgoed aan consumptietelers.

Volgens hem is het bovenal belangrijk dat aardappeltelers in het voorjaar poten als de omstandigheden bekwaam zijn. ‘Niet gaan prutsen’, adviseert hij. ‘Vaak is het voor een goede start beter iets meer geduld te hebben.’

Gesneden pootgoed

Verhooren sprak vorige week in een webinar over factoren die invloed hebben op de kwaliteit van pootgoed. Hij deed dat samen met LTO-bestuurder en pootgoedteler Peter Berghuis en gespreksleider Frank van der Werff van pootgoedbedrijf HZPC. Zij gingen in op wat voor komend seizoen te verwachten is, ook in relatie tot het gebruik van gesneden pootgoed.

Het onderzoek dat is uitgevoerd vanwege het ketenproject Verbetering pootgoedkwaliteit wijst uit dat opkomstproblemen vaak een combinatie zijn van matig pootgoed en keteninvloeden. Globaal wordt 40 procent van de problemen toegeschreven aan matig uitgangsmateriaal en 60 procent aan fouten die verderop in de keten zijn gemaakt.

Verhooren: ‘Het achterliggende groeiseizoen en het voorjaar dat daarop volgt, zijn bepalend voor het aantal klachten. In 2022 verliep alles vlot en waren er totaal geen opkomstproblemen, terwijl na het natte, koude en vooral late voorjaar van 2023 honderden klachten binnenkwamen.’

Stresstest

Mooi resultaat uit het onderzoek is de ontwikkeling van een stresstest om de vitaliteit van partijen pootgoed te beoordelen. Het principe van de test is het onder water zetten van poters en daarna bekijken hoeveel knollen nog goed zijn.

‘Doel is vooral om de zwakkere partijen te onderscheppen en daarvoor een passende bestemming vinden. Dat kan alsnog als pootgoed voor specifieke doeleinden of afzetten voor consumptie’, zegt Van der Werff. Hij meldt dat HZPC een eigen versie heeft van de stresstest, maar met een vergelijkbaar principe.

Van der Werff vertelt verder dat de pootgoedbedrijven vaak wel weten welke pootgoedrassen op welke bedrijven en welke grondsoorten het beste groeien. 'Waar dat aan de orde is, sturen we daarop en ook informeren we telers hoe ze specifieke rassen in relatie tot de kwaliteit het beste kunnen telen en verwerken.'

Kwetsbaar product

Over het verbeteren van de kwaliteit op de pootgoedbedrijven zegt Berghuis dat soms wel winst te behalen is. Hij omschrijft pootgoed in de teelt, bij de oogst en in de bewaring als een kwetsbaar product. ‘Op ons bedrijf proberen we beschadigingen te voorkomen door valhoogtes te beperken en door het pootgoed te verwerken bij de juiste producttemperatuur. Verder streven we ernaar de poters kiemvrij af te leveren.’

Verhooren stelt dat bij 60 tot 70 procent van de consumptietelers iets te verbeteren valt na ontvangst van het pootgoed. ‘Het is belangrijk dat telers goed anticiperen op het weer en de optimale omstandigheden om te poten. Wij vinden dat telers het beste op tijd hun pootgoed kunnen afroepen en zich dan instellen op een goede bewaring op het eigen bedrijf.’

Berghuis en Verhooren zijn het eens dat bewaring buiten in kisten de voorkeur heeft. ‘Pootgoed moet goed op de wind staan of in bewaarruimtes goed geventileerd kunnen worden’, zegt Berghuis. ‘Verder is het advies om partijen te controleren op de kieming en dan niet alleen bovenop, maar ook binnenin de kisten. Vaak wordt te laat besloten om alsnog af te kiemen.’

Grootschalig snijden

Extra uitdaging komend seizoen is het grootschalig gebruik van gesneden pootgoed. Verhooren verwacht dat alle fritesrassen gesneden worden vanwege het beperkte aanbod, dat betreft volgens hem ook rassen die daarvoor wellicht minder geschikt zijn.

‘Wij proberen pootgoed op afroep te laten snijden. Voor de opslag bij consumptietelers geldt hetzelfde als voor ongesneden pootgoed. Laat het niet in kippers of in bigbags staan en zorg voor een goede beluchting. Onder goede omstandigheden gaan we ervan uit dat gesneden pootgoed drie tot vier weken te bewaren is.’

Bij klachten over de kwaliteit van gesneden pootgoed, bekijken handelshuizen volgens Verhooren of het ongesneden pootgoed uit dezelfde partij vergelijkbare klachten heeft. ‘Als dat niet het geval is, dan ligt het voor de hand dat het snijden de oorzaak is van de tegenvallende kwaliteit, mits de consumptieteler het gesneden pootgoed goed bewaard heeft. Het handelshuis zal dergelijke klachten honoreren.’

Of dit jaar extra concessies worden gedaan ten aanzien van de kwaliteit van pootgoed vanwege het krappe aanbod, wil Verhooren graag nuanceren. ‘Misschien zijn we ten aanzien van de maatsortering coulanter, voor de rest baseren we ons als altijd op de normen die ook NAK hanteert. Goed uitgangsmateriaal is essentieel voor het eindproduct van de consumptieteler en voor zijn verdienvermogen. Als het pootgoed niet voldoet, dan zullen we dat zeker melden, ook dit jaar.’