Nattigheid zorgt voor buikpijn bij aardappeltelers: 'Het wordt spannend'

'Het is wel spannend zo', vindt Delphy-adviseur Paul Hooijman. 'Van de consumptieaardappelen in Flevoland en Noord-Holland zit, denk ik, tussen 15 en 25 procent nog in de grond. Het blijft maar regenen en het ziet er niet naar uit dat het op korte termijn opdroogt. Mijn grootste angst is dat het gaat vriezen, maar gelukkig lijkt dat voorlopig niet te gaan gebeuren.'

Volgens Hooijman zijn aardappeltelers dit jaar later begonnen met rooien omdat late rassen zoals Fontane simpelweg niet eerder rijp waren. 'Die konden voor de regenperiode niet worden gerooid. Dat heeft ook te maken met de late start van het groeiseizoen. Op kleipercelen is er meer weg dan op het zand. Her en der staat het water tussen de ruggen, vooral op lagere stukken. Daar zijn al wel aardappelen verrot.'

Pootgoed

In de Noordoostpolder en in Oostelijk Flevoland moet nog zo'n 20 procent van het pootgoed worden gerooid, schat Jeroen Nijenhuis, accountmanager Midden bij Agrifirm. 'In de Haarlemmermeerpolder en Zuidelijk Flevoland betreft het vooral fritesaardappelen die er nog uit moeten. Dat is ook ongeveer 20 procent.' Hij ziet in die gebieden problemen met rot door een slechtere bodemstructuur of matige ontwatering.

'Om alles gerooid te krijgen, zijn er zeker 15 tot 20 werkbare dagen nodig', voorziet Nijenhuis. 'Dat is wel zorgelijk, want dan kun je ook met arbeid in de problemen komen. Behalve aardappelen moeten er bijvoorbeeld ook nog veel peen en witlof worden gerooid. Dat geeft stress en buikpijn bij sommige aardappeltelers. Zeker als je nog een groot deel van je areaal moet rooien.'

Ook in Noordoost-Nederland verloopt de aardappeloogst moeizaam. 'Op droge stukken wordt nu wel geoogst, maar ik zie onderweg nog best veel aardappelen in de grond zitten', constateert Roelof Naber, teammanager akkerbouw Noordoost bij Delphy. 'Er zijn ook wel perceelsgedeelten bij die zo nat zijn dat het niet meer gaat lukken om de aardappelen van het land te krijgen.'

Bovengrond verzadigd

Volgens Naber is op plekken de bovengrond zo verzadigd dat het veel tijd kost voordat een perceel weer is opgedroogd. 'In oktober heeft het twee keer zoveel geregend als gemiddeld. Het water kan nauwelijks weg. Gelukkig zijn er, voor zover ik weet, niet veel aardappelen verrot.'

De Delphy-teammanager schat dat in Groningen en Drenthe nog 20 tot 30 procent moet worden gerooid. 'Het kúnnen oogsten is nu het grootste probleem. Wordt het tien dagen droog met oostenwind? Dan kan het snel opdrogen. Maar als het zo wisselvallig blijft als nu, dan wordt het een ramp.'

Op de zuidwestelijke eilanden Goeree-Overflakkee en Voorne-Putten is veruit het grootste deel van de aardappelen gerooid, maar zit ook zeker 15 procent nog in de grond. Dat meldt akkerbouwadviseur Jan-Willem Scherpenisse van teeltspecialist Van Iperen. 'Rooien gaat nu moeizaam. Gisteren zag ik bijvoorbeeld twee trekkers voor één kipper rijden. Dan weet je genoeg.'

Scherpenisse denkt net als Naber dat niet alle aardappelen dit seizoen uit de grond komen. 'Telkens als het net weer een beetje opdroogt, gaat het weer regenen. Dat is lastig. Probleem is dat de dagen nu korter worden en de kans op vorst steeds groter wordt. Als de grond zeiknat is, vriest het direct in. Daarnaast zijn dit seizoen de knollen hier wat uit de ruggen gegroeid. Ook dan is het risico op vorstschade groter', licht de akkerbouwadviseur toe.

In Zeeuws-Vlaanderen staat zo'n 15 procent van de consumptieaardappelen nog op het land, meldt Delphy-adviseur Johnny Remijn. 'In het oostelijke deel wordt op lichte gronden nu wel gerooid, maar in het westen is veel meer water gevallen. Daar ligt de oogst stil. Rotte aardappelen ben ik nog niet tegengekomen en de meeste percelen staan gelukkig niet onder water.'

Zorgen zijn er ook over de bewaring. Scherpenisse: 'We zien nu bij knollen die met mooi weer zijn gerooid glaskoppen. Telers hebben er moeite mee om dat goed onder controle te krijgen. Met de aardappelen die de komende tijd worden ingeschuurd, zal dat niet beter worden. Ook de gevolgen van phytophthora merken we nu in de bewaring.'

Goed ventileren

Hooijman wijst telers erop goed te ventileren. 'Zeker uit rotte aardappelen komt constant vocht. Dat vocht moet de bewaring uit. Nadeel is dat er ook vocht verdwijnt uit de goede aardappelen, waardoor je meer bewaarverliezen hebt. Maar uiteindelijk is het beter om de goede aardappelen goed te houden', zegt hij.

'Als je nu aardappelen gaat inschuren, start dan direct de ventilatie', benadrukt de Delphy-adviseur. 'Dat is echt cruciaal. En zorg dat een partij niet afkoelt, dus een beetje stoken zal ook nodig zijn. Hoe sneller dat de knollen droog zijn, hoe eerder de wondheling kan beginnen. Het kost veel energie en aandacht, maar dat is nu wel van belang om partijen te redden. Neem iedere dag een kijkje in de bewaring.'

Ook Nijenhuis wijst erop de temperatuur in de bewaring te verhogen, zodat de lucht vocht kan opnemen en de aardappelen kunnen drogen. 'Maar gelukkig zien we nog geen grote problemen in de meeste bewaarschuren. Wat er nu aan aardappelen wordt binnengereden, ziet er redelijk uit. Wel zijn er partijen van de lichte gronden waar ik wat bewaarproblemen mee verwacht.'

Aviko Potato wijst erop de temperatuur in een partij op een gelijk niveau te houden. 'Begin direct na het inschuren of al tijdens het inschuren met intern ventileren. Dan ontstaat een egale temperatuur en wordt het vocht goed verdeeld', schrijft de fritesverwerker. Wanneer de buitentemperatuur zakt, adviseert Aviko kachels te gebruiken om via de buitenlucht de temperatuur op circa 15 graden te houden. 'Zo blijft de droogcapaciteit in stand en blijft uitbreiding van rot binnen de perken.'

'Bizar oogstseizoen'

'We hebben tot dusver een bizar oogstseizoen achter de rug', vindt directeur Andries Middag van de Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie (Vavi). Hij maakt zich geen grote zorgen of de fritesindustrie wel genoeg aardappelen gaat krijgen.

'Maar het vraagt wel om flexibiliteit in de planning. Wat afland weggaat, moet direct worden verwerkt. De kwaliteit laat soms de wensen over. We moeten nu niet nog een lange, natte periode krijgen en direct daarna koude', zegt Middag.

In de ogen van de Vavi-directeur valt aardappeltelers niet veel te verwijten. 'Oogsten vóór de regenperiode was op veel plekken onrealistisch, want de aardappelen waren simpelweg niet oogstrijp. Dit is gewoon overmacht en het bewijst nogmaals dat kalenderlandbouw niet werkt.'