'Afgestudeerden die de taal van de boer spreken zijn gewild'

Hoe gewild ze ook zijn, een baan bij de overheid heeft voor veel HAS-studenten geen grote aantrekkingskracht, zegt Van Vuuren. De HAS-docent zag in het klaslokaal de grote impact die het beruchte stikstofkaartje had op de studenten. Het was voor hem een van de redenen om de politiek in te gaan. Thans is hij Statenlid voor BBB in de provincie Utrecht en bij de Tweede Kamerverkiezingen staat hij voor de partij op plek achttien van de kandidatenlijst.

Uit het stikstofkaartje kon ik geen positief verhaal halen. Ik zag bij sommigen echt ontreddering

Kees van Vuuren, docentonderzoeker aan HAS green academy

Wat gebeurde er op school na publicatie van het stikstofkaartje?

'Nou, dat heeft echt wel iets gedaan met onze studenten. In mijn lessen leg ik onder meer uit wat er achter het landbouwbeleid schuilgaat, waarop wordt aangestuurd. En ik probeer dan ook de positieve kanten naar voren te brengen, bijvoorbeeld dat er in het klimaatbeleid met CO2-opslag in de bodem ook kansen liggen voor een verdienmodel.

'Uit dat stikstofkaartje kon ik dus geen positief verhaal halen. Het werd voor veel studenten duidelijk zichtbaar. Zo van: voor jullie is geen toekomst meer. Ik zag bij sommigen echt ontreddering. Er waren studenten die per direct met de trekker naar Den Haag wilden gaan. Ik ben zelf ook heus wel eens bij een boerenprotest geweest, maar praat ook graag mee over een oplossing en daarom was dit voor mij een trigger om voor BBB de politiek in te gaan.'

Het kabinet kwam terug op dat kaartje. Is de rust in de klas daarmee teruggekeerd?

'De impact is er nog steeds. Want er is nu geen bank die investeert in een bedrijf dat op dat kaartje in een gebied met 90 procent reductie zit. Het kwaad is dus al geschied.

'Van de HAS-studenten is tot zo'n 60 procent afkomstig van een boerenbedrijf. Ook zijn er die via een bijbaan bij bijvoorbeeld een loonbedrijf of een boer een band hebben met de agrarische sector. Dus die voelen zich heel erg betrokken bij wat er speelt in de sector.'

In de Tweede Kamer hoor je wel het verwijt dat het agrarische onderwijs niet 'groen' genoeg is. Hoe ervaart u dat?

'Welke kleur groen bedoelen ze dan? Groen als in meer natuurinclusief? Onze studenten willen leren over de beste voermethoden en over de fokkerij, dus meer de donkergroene vakken, zoals wij dat noemen.

'Wij zoeken hierin een balans. Daarom hebben we als HAS en als Opleiding Veehouderij heel bewust de keuze gemaakt om niet te kiezen, maar het hele palet aan systemen en mogelijkheden die er zijn in de veehouderij, met alle voors en tegens, aan te bieden. Uiteindelijk moet de student zelf in staat zijn de afweging te maken welk bedrijfssysteem bij hem of haar het beste past.'

Is hun houding ten opzichte van de landbouwtransitie veranderd?

'De sector heeft altijd meebewogen met wat de maatschappij vraagt. Dus dat zie ik bij onze studenten ook wel. Wat ik wel eens hoor, is dat ze bij een discussie thuis aan de keukentafel verder willen gaan dan pa en ma. En dan vraagt pa of ze al hebben geleerd hoe je koeien moet voeren. Dat is wel een spagaat waarin zij zitten.

'Ik vond het tekenend dat NAJK bleef zitten bij het Landbouwakkoord. Onze studenten zijn hun leden. Daarin zie je dat jonge boeren bereid zijn om te bewegen, maar ze moeten daarvoor wel de mogelijkheid krijgen.'

Komen er veel studenten van buiten de sector?

'Ze zitten er soms wel bij, maar het is een kleine groep. Als opleiding hebben we wel de ambitie om die groep wat meer aan te trekken. Omdat we gewoon uit de markt merken dat er ontzettend aan onze studenten wordt getrokken. Er is echt behoefte aan young professionals in deze sector.'

Wat voor bedrijven zijn dat?

'Bedrijven in de periferie, toeleveranciers, afnemers, banken, natuurorganisaties, ministeries en overheden. De provincies en het ministerie zoeken naar mensen voor de gebiedsprocessen en onze studenten komen daarvoor wel in aanmerking. Want die spreken in ieder geval de taal van de boeren.'

Wat vragen zij van pas afgestudeerden?

'Als je het aan de studenten vraagt, dan zeggen ze dat ze alles willen leren van veevoer en van de fokkerij. Maar het werkveld verlangt bijvoorbeeld studenten die communicatief sterk zijn en die openstaan voor het bredere perspectief. Zodat ze de dialoog kunnen aangaan met mensen.

'Dat is een vaardigheid waar een student helemaal niet aan denkt als hij of zij start met de studie. Maar het zal voor een boer of boerin steeds belangrijker worden hoe ze zich naar buiten toe presenteren. Dergelijke onderdelen zitten bijvoorbeeld in de module maatschappelijk ondernemen.'

Het aantal landbouwbedrijven neemt jaarlijks af. Is dat een bedreiging voor de opleidingen?

'Een kleinere sector heeft ook gevolgen voor de toestroom naar de agrarische scholen. Op de HAS zitten zo'n 3.500 studenten. Voor de hbo-opleiding veehouderij zijn er jaarlijks zo'n 50 aanmeldingen. Kijkend naar het financieringsmodel van de hogeschool is dat maar net voldoende, dus dat is wel een zorg. Als je de plantaardige- en agribusinessopleidingen meerekent, komen er jaarlijks zo'n 150 studenten bij.

'Er zijn nog drie tot vier hogescholen die dit type onderwijs aanbieden en die beconcurreren elkaar om de studenten. Kom je onder een kritiek aantal studenten dan kunnen opleidingen in gevaar komen. De BBB wil deze cruciale opleidingen beschermen en zorgen dat ze een goede landelijke dekking houden. Het is belangrijk dat ook studenten uit Limburg en Brabant in hun eigen regio die opleidingen kunnen volgen.'

Hebben studenten aandacht voor de komende verkiezingen?

'Dat zal nog wel komen. Ik begin er nooit over, omdat ik vind dat je op een hogeschool geen politiek moet bedrijven. Ze weten natuurlijk dat ik op de BBB-lijst sta. En dat vinden ze wel heel leuk en interessant.'