Friese regio Greidhoeke focust op gezond en lokaal voedsel

Martien Lankester in Iens is de drijvende kracht achter het initiatief. Sinds zijn studie Geneeskunde is hij al geïnteresseerd in de relatie tussen voeding en gezondheid. Als mede-oprichter van de biologische boeren- en consumentenorganisatie Soune Groun in 1990 was hij een van de voortrekkers van de biologische landbouw in de provincie.

'De insteek is om gezondheidszorgargumenten meer te betrekken bij de landbouw- en voedseltransitie', geeft Lankester aan. 'Met voeding heb je een flink deel van je gezondheid in de hand. Wat eet je en hoe wordt het geproduceerd, daar gaat het om. Zo kom je al snel bij de link met de bodem en pesticidengebruik. In onze verkenning doen we voorstellen hoe de productie en consumptie van gezonde voeding uit de regio kan worden gestimuleerd.'

De voorstellen zijn niet alleen gericht op boeren, maar op de hele bevolking. Lankester: 'Retail, gezondheidszorg, onderwijs en onderzoek, natuurorganisaties, het gaat om een breed pallet. We willen bijvoorbeeld ook zorgverzekeraar De Friesland erbij betrekken, omdat gezonder eten effect kan hebben op de kosten voor de gezondheidszorg.'

In de verkenningen wordt bewust niet gesproken van biolandbouw maar van milieuvriendelijke landbouw. 'We willen niets opleggen, maar wel mogelijkheden scheppen', stelt Lankester. 'Biologisch is voor veel boeren in het begin soms een brug te ver vanwege de in hun ogen strenge eisen en controles en onzekere marktpositie. Maar boeren willen wel graag meewerken om milieuvriendelijk te produceren. Het begrip 'regeneratief' spreekt veel boeren aan, hebben we gemerkt.'

Maar hoe kun je dat laten zien aan je afnemers, daarvoor is toch een soort van keurmerk nodig? 'Als Avalon hebben we ervaring met projecten op het gebied van duurzame landbouw in dertig landen en we merken dat het 'Participatory Guarantee System' goed werkt. Dit systeem houdt in dat de basiscontrole plaatsvindt door intercollegiale toetsing, dus boer-boer', legt Lankester uit.

Buurtmarkten

'Bij buurtmarkten kan dat ook door consumenten erbij te betrekken, dus boer-burger. Daar wordt toezicht op gehouden door een onafhankelijke instantie. Dit kan kosten besparen en de onderlinge band versterken. In de Greidhoeke willen we graag zo'n systeem gaan uittesten', aldus Lankester.

In de verkenning zijn voor de verschillende doelstellingen acties voorgesteld die nodig zijn om het doel te bereiken. Dat gaat van trainingen en demonstraties van natuurvriendelijke landbouwmethoden voor boeren, tot de introductie van biologisch voedsel in de zorginstellingen. Andere punten die worden genoemd zijn onder meer lokale markten, voedselcoöperaties, kooklessen en een effectieve marketing- en merkstrategie.

Tekst gaat verder onder kader.

Lankester erkent dat er al veel projecten lopen op het gebied van duurzame landbouw en gezonde voeding. 'We hoeven geen dingen opnieuw uit te vinden, maar kunnen juist nieuwe interventies toevoegen en koppelen. We werken bijvoorbeeld al samen met Living Lab en de Friese hogescholen Van Hall Larenstein en NHL-Stenden. En in de gezondheidszorg heb je bijvoorbeeld het Healthy Aging Network Noord-Nederland, de Bloeizones en het onderzoek van Lifelines waarbij je kunt aanhaken.'

Bert Vollema is biologisch veehouder in Tzum en mede-initiatiefnemer van Puur De Greidhoeke. Dit is de stichting die de plannen van ANV-De Greidhoeke uitvoert en wil bijdragen aan de doelstellingen van de Regio Deal.

'Het sterke punt aan de verkenning vind ik de koppeling tussen gezonde bodem, gezond eten en gezonde mensen', zegt Vollema. 'We zijn als maatschappij veel te ver van eten weggedreven.' Maar de term 'bioregio' moet niet te letterlijk worden genomen, waarschuwt hij. 'Het idee van een bioregio is mooi, maar is niet de oplossing voor alle boeren. Daar wonen hier domweg te weinig mensen voor. Je moet verder kijken; inwoners van de Randstad mogen ook best van ons gezonde voedsel profiteren.'

Kansen in verbreding

Vollema ziet vooral kansen voor boeren die hun bedrijf willen verbreden en zich ook gaan bezighouden met bijvoorbeeld natuurbeheer, recreatie of regionale afzet. 'Je ziet dat er meer verscheidenheid komt in agrarische bedrijven en daar kun je als bioregio op inspelen.'

De rol van de overheden, zoals gemeente en waterschap, bestaat wat Vollema betreft vooral uit de zaken rondom regelgeving. 'Als je een extra tak begint, heb je vaak een vergunning nodig en dan kom je bij de gemeente terecht.'