'Het is pas duurzaam als people, planet en profit samenkomen'

Blijdschap alom bij medewerkers van Van der Avoird Trayplant, toen landbouwminister Piet Adema de bedrijfsnaam Van der Avoird Trayplant tevoorschijn toverde bij de uitreiking van de Tuinbouw Ondernemersprijs 2023 in het Zuid-Hollandse Monster. 'Het was een grote verrassing', blikt Van der Avoird terug op die bewuste middag in maart.

'We waren al ontzettend trots om genomineerd te zijn in zo'n sterk, gemêleerd deelnemersveld. Om dan te horen dat alle zeven juryleden unaniem voor ons hadden gekozen, dat is een prachtig compliment', vindt de zachtfruitteler.

Vierlagensysteem

De winst heeft het bedrijf in het Brabantse Bavel gepakt met het vierlagensysteem waarin aardbeien- en frambozenplanten worden gekweekt. 'Wij werken hier al langer mee, al merk ik wel dat er steeds meer aandacht voor is. Waarschijnlijk omdat we nu concrete getallen kunnen noemen', zegt de ondernemer.

Door gebruik te maken van een vierlagensysteem kan Van der Avoird Trayplant op 1 hectare dezelfde hoeveelheid planten produceren als het bedrijf in het verleden op 240 hectare vollegrond deed. 'Die 239 hectare die we overhouden, kunnen we teruggeven aan mens en maatschappij', zegt de zachtfruitteler.

Volgens Van der Avoird is het vierlagensysteem een bewijs dat we met veel minder grond uit de voeten kunnen. 'Als ik 240 hectare moet kopen voor 100.000 euro per hectare, dan ben ik 24 miljoen euro kwijt. Van dat geld kan ik ook drie of vier keer 1 hectare aan lagenteelt laten bouwen. De grond is tegenwoordig zo duur dat het loont om anders te denken. Ik ben ervan overtuigd dat dit systeem ook haalbaar is in andere teelten. Omarm de techniek, zou ik zeggen.'

Anders denken

Anders denken heeft de ondernemer altijd al gedaan. 'Mijn vader was vollegrondsgroenteteler. Een tak van sport die in het verleden zeer groot was in Nederland. We waren dé groentetuin van Europa. Maar ook in die tijd speelden er al veel problemen op het gebied van water, gewasbescherming en grondbewerking. Daardoor twijfelde ik na mijn studie aan de HAS of ik het bedrijf meteen moest overnemen. Laat ik duidelijk zijn: mijn hart wilde wel, maar mijn hersenen trapten op de rem', licht hij toe.

Uiteindelijk heeft Van der Avoird na zijn studie eerst vier jaar bij een plantenkweker gewerkt. Later ging hij aan de slag als teeltadviseur bij Delphy.

'Op een gegeven moment begon het toch te kriebelen. In 2002 ben ik Van der Avoird Trayplant begonnen. De focus lag eerst op aardbeienplanten. Later zijn daar frambozen en bramen bij gekomen. Ik wilde zo breed mogelijk georiënteerd zijn in het kleinfruit', licht de eigenaar toe. 'Het leuke is: ik heb de grond van mijn vader terug gehuurd. Dus zo is het toch eigenlijk een familiebedrijf gebleven.'

Windmolen

Van der Avoird weet wel wat zijn bedrijf onderscheidt van andere bedrijven. 'Wij denken in people, planet en profit. Dat doen we ook in die volgorde.' Als voorbeeld noemt hij een windmolen op het erf. 'Duurzaamheid is in onze ogen waar people, planet en profit samenkomen. Bij een windmolen komen die drie thema's in het hart nooit samen. De maatschappij accepteert het immers niet en de vogel wordt er ook niet gelukkig van. Daarbij is het profitdeel grotendeels gesubsidieerd. Wij zouden daar dus nooit in investeren.'

Op basis van het eigen 'people, planet, profit-principe' besloot de ondernemer zeven jaar geleden ook niet te investeren in een houtkachel, maar juist in een warmte-koudeopslag. 'We konden subsidie krijgen voor een houtkachel. Veel ondernemers in Nederland maakten daar gebruik van vanwege de snelle terugverdientijd. Maar wij rekenden vooruit. Want als we alle fossiele brandstoffen van vandaag op morgen vervangen door hout, dan duurt het slechts drie tot vier maanden voordat al het hout in de wereld op is.'

Water hergebruiken

De bijna tegendraadse investering heeft Van der Avoird geen windeieren gelegd. Nu kan het bedrijf namelijk al het winterwater dat in bassins wordt opgeslagen in de zomerperiode hergebruiken. Mocht er water naast de bassins vallen, dan wordt dat opgevangen om alsnog te kunnen recyclen. Bijvoorbeeld voor het doorspoelen van de toiletten in het pand.

'We hebben laten zien dat anders doen en beslissingen maken die niet logisch lijken in de ogen van de overheid, op lange termijn goed kunnen uitpakken. Dat vind ik eigenlijk meer bijzonder dan lagenteelt, een principe dat al ruim twintig jaar bestaat', stelt de ondernemer.

Biodiversiteit

Naast water recyclen en fossielvrij telen werkt Van der Avoird aan de biodiversiteit. 'We hebben 1,8 kilometer aan wandelpad aangelegd en oude gras- en kruidensoorten en waterplanten terug geplant. Dit pad loopt deels door de teruggegeven natuur van het vierlagensysteem', zegt hij.

Verder is het bedrijf vorig jaar bewust begonnen met boomteelt. 'Als het gaat om duurzaamheid, dan is boomteelt interessant. Daarbij valt er ook nog wat marge te behalen. Het is een mooie toevoeging op ons bedrijf', vindt de ondernemer.

Van der Avoird benadrukt dat zijn businessplan niet een-op-een is over te zetten op elk ander agrarisch bedrijf. 'Wat wij doen, is niet dé oplossing. Het is een van de oplossingen.'

Kenniscentrum

Dat veel politieke partijen zijn bedrijf als kenniscentrum zien, doet de teler alleen maar glimlachen. 'Dat is mooi, maar niet onze corebusiness. Tussen alle bedrijfsbezoeken door moeten we ook nog kwalitatief goede planten creëren. Maar wie weet ligt onze toekomst wel in het zijn van een kenniscentrum. In agrarisch telen zie ik weinig toekomstperspectief. Met onze planten telen verdienen we immers niet veel geld. Dat is een simpel feit', benadrukt hij.

'Als je morgen naar de supermarkt gaat en je vraagt tienduizend consumenten of ze 20 tot 50 procent meer willen betalen voor producten van eigen bodem, dan zijn wij als Nederland daar niet toe bereid. We zijn handelaren. Dat zijn we al sinds het tijdperk van de VOC. Dat is anders dan in Duitsland, Groot-Brittannië of Frankrijk, waar ze veel chauvinistischer zijn. Dat betekent overigens niet dat ik het niet leuk zou vinden als er meer van eigen bodem wordt geconsumeerd', zegt de ondernemer.

Overdreven

'Tegelijkertijd moeten we ons beseffen dat in Nederland geen ruimte is voor nieuwe kleinfruittelers. Dat geldt overigens voor alle agrarische sectoren, maar ook voor bijvoorbeeld luchthavens. In Nederland doen we alles altijd zo overdreven', stelt Van der Avoird.

'Als we de komende veertig jaar zo doorgaan, dan wil je hier niet meer leven. Dan is Nederland een groot industriegebied. Is dat wat we onze kleinkinderen willen achterlaten? Dat hoop ik niet. We hebben geluk dat de overheid het nu zo slecht voor elkaar heeft dat er niet kan en mag worden gebouwd. Dat biedt mogelijkheden tot bezinning', vindt de ondernemer.

Wakker schudden

Verandering is goed, stelt de zachtfruitteler. 'Ik vraag ondernemers altijd: doe jij wat je vader ook deed?' Voor Van der Avoird is dit een manier om ondernemers wakker te schudden en hen tot de conclusie te laten komen dat het tijd is voor verandering. 'Degenen die denken dat ze niet hoeven te veranderen, zijn klaar', zegt hij.

'Ik vind het oprecht jammer dat de stoppers zoveel aandacht krijgen. Maar het is logisch, want zij schreeuwen het hardst. Daarom roep ik ondernemers die het anders doen en doorgaan op om te laten zien dat het kan. We moeten eigenlijk allemaal een kenniscentrum zijn. Welke kant je dan op bent gegaan of gaat, maakt niet uit. Er is voor iedereen een weg', vindt de ondernemer.

Stapje terug

Ook bij Van der Avoird Trayplant staat verdere verandering op de planning. Van der Avoird gaat zelf namelijk een stapje terugdoen. Hij heeft er vertrouwen in dat zijn visie wordt doorgezet. 'We kijken er allemaal hetzelfde naar, anders kun je niet bij ons werken', zegt hij.

'Ik denk zelf dat de agrarisch ondernemer in de toekomst veel meer een faciliterende rol heeft aan de maatschappij. We hebben de grond om meer natuur te creëren, de faciliteiten om energie te produceren en de ruimte om een sociale werkplaats aan te bieden. Natuurlijk vergt dit ook weer anders denken. Maar het biedt toekomst, dat weet ik zeker. Het agrarisch landschap gaat de komende jaren fors veranderen. Daar moeten we allemaal rekening mee houden.'