'Selectieve chemofobie vertroebelt discussie over middelengebruik'

Ik durf rustig te beweren dat we allemaal ons leven te danken hebben aan het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de voedselproductie. Dat betekent niet dat ik ervoor wil pleiten om met deze inzet gewoon maar onverminderd door te gaan.

Als boer of tuinder word je er wel goed ziek van dat je beroepsgroep wordt weggezet als een troep Orks die het liefst zoveel mogelijk alles wat leeft doelgericht wil vernietigen. Tenminste, ik wel. Het slaat ook nergens op, omdat je als boer of tuinder juist nog meer dan anderen afhankelijk bent van alles wat leeft.

Maar het blijft moeilijk een discussie op inhoud te voeren wanneer met de simpele stellingname 'het is toch vergif' het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen onder vuur wordt genomen. Ja, beste mensen, alles is namelijk vergif als je er te veel van binnenkrijgt. Zolang dat niet het geval is, is er geen risico op enige schade.

Met emotie valt niet te argumenteren. Hoe hoe kun je nu enerzijds de wetenschap aanroepen als borging van je standpunt over klimaat en anderzijds diezelfde wetenschap in twijfel trekken wanneer die komt met een uitkomst over Round Up die je niet aanstaat? Dat dit middel veilig is voor mens, dier en milieu, bijvoorbeeld.

Het besef moet er zijn dat een algehele stop op het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen miljarden mensen het leven zou kosten. En dus dat in de afweging het risico van het niet gebruiken vele malen groter is dan van het wel gebruiken, ook als je die platslaat tot wel of geen gif.

Kneusje

De natuur heeft van zichzelf een eindeloze productie van gifstoffen en alles is chemie. Daar is de mens met zijn namaakchemie een kneusje bij. De persistentie van een middel als DDT is bijvoorbeeld helemaal niet zo bijzonder in vergelijking met een schimmel- of bacteriespore. Vanwege deze hoge persistentie is DDT allang verboden in West-Europa. In West-Afrika wordt desondanks nog steeds volop met DDT gespoten tegen de malariamug.

Wrang gezegd is het risico om op latere leeftijd last te krijgen van de nadelige gevolgen van DDT-gebruik lager dan het op jonge leeftijd sterven aan de gevolgen van malaria. Je zou toch verwachten dat er betere alternatieven zijn, zeker vanuit ons West-Europese perspectief.

In West-Europa kijken we hoopvol naar de mogelijkheden van groene middelen, dus middelen van natuurlijke oorsprong die ook in de biologische teelt worden gebruikt. Wat mij betreft moeten die middelen ook gewoon uitgebreid worden onderzocht alvorens deze breed worden ingezet. Het doel is immers hetzelfde als met chemische middelen, de plaag moet dood. Chemische middelen worden gezien als bedreiging voor de biodiversiteit, maar waarom zou dat met groene middelen anders zijn?

Onverantwoordelijk

Schimmels en bacteriën loslaten in de natuur zonder deze toetsing is onverantwoordelijk. Hoe zit het met de kans op mutaties? Als je een miljard lieveheersbeestjes loslaat om bladluizen te vangen, waar gaan ze dan heen als de bladluizen op zijn en wat voor effect hebben ze op het bestaande natuurlijke evenwicht?

De werking van groene middelen is ook nog niet voldoende. Het komt er nu vaak op neer dat je dicht bij een doelpunt bent, maar daar win je de wedstrijd niet mee. Desondanks geloof ik wel dat deze ontwikkeling veel potentie biedt om zowel met weinig risico als met een goede werking resultaten te halen. Maarwe moeten niet onze oude schoenen weggooien voor de nieuwe zijn ingelopen.

Mensen die gewasbeschermingsmiddelen afwijzen als gif menen dat dit enkel wordt gebruikt vanwege het geld. Nu is 'profit' ook een van de drie duurzaamheidskenmerken, maar evenzeer uit overwegingen rond 'planet' en 'people' zijn positieve verbindingen met gewasbeschermingsmiddelen aan te wijzen. Voor de teelt van gewassen worden veel grondstoffen en grondoppervlak ingezet. Bij een slechte oogst zijn deze verkwist.

Positief versus negatief

Voor de mens geldt dat een veilig en gevarieerd voedselpakket de gezondheid ten goede komt. Deze positieve aspecten zou je moeten afwegen tegen de negatieve om een goed oordeel te kunnen vormen over of toepassing wel of niet verantwoord is. We gebruiken deze chemische stoffen niet zomaar. Voedsel is een eerste levensbehoefte en we kunnen niet zonder. Dat is wel iets anders dan de chemische stoffen in cosmetica die helemaal onnodig zijn.

Het echte gif zijn niet de gewasbeschermingsmiddelen die zorgen voor levensreddend voedsel, dat zijn de woorden die zorgen voor selectieve chemofobie.