Het is stil rond paratbc bij geiten

Tot pakweg 2015 maakte de melkgeitenhouderij plannen om net als in de melkveehouderij een programma te starten om paratuberculose terug te dringen. In de melkveehouderij zijn alle bedrijven verplicht om mee te doen. Het Paratuberculose Programma is gebaseerd op het opsporen en afvoeren van besmette dieren. In de melkgeitenhouderij is het nooit zover gekomen.

Dat is jammer, vindt Karianne Peterson, specialist kleine herkauwers bij Royal GD. 'Paratuberculose is een ziekte die veel economische schade kan veroorzaken. Ook is paratbc mogelijk een zoönose, al is daar geen onomstotelijk wetenschappelijk bewijs voor.'

Onderzoeksproject

In de jaren 2011-2015 liep er in de melkgeitenhouderij een onderzoeksproject over paratbc. Het project leidde tot meer kennis over paratbc in de geitensector. Ook verkende GD samen met twintig deelnemende melkgeitenhouders hoe je de ziekte op een praktische manier zou kunnen aanpakken en beheersbaar maken.

Uit het onderzoeksproject kwam onder meer naar voren dat 79 procent van de melkgeitenbedrijven met paratuberculose te maken heeft. Actuele cijfers over de huidige besmettingsgraad zijn er niet. Royal GD schat dat de besmettingsgraad niet is afgenomen en dat de ziekteverwekker op de meeste melkgeitenhouderijbedrijven aanwezig is.

Geen prioriteit

Het is al jaren behoorlijk stil als het gaat om paratuberculose in de melkgeitensector. Hoe komt dat? 'Paratbc veroorzaakt in de praktijk geen problemen. Daardoor krijgt de aanpak van deze ziekte geen prioriteit', zegt melkgeitenhouder Niels van Middelkoop uit het Gelderse Horssen. Hij behartigt bij LTO-vakgroep Geitenhouderij de portefeuille diergezondheid.

De financiële draagkracht van de relatief kleine melkgeitensector betekent dat niet alles kan. Op gebied van diergezondheid zijn er andere problemen die voorrang krijgen, waaronder zorg voor jonge dieren, salmonellose en uiergezondheid.

Aardig onder de duim

Ook speelt mee dat geitenhouders massaal vaccineren tegen paratbc en daarmee de ziekte aardig onder de duim lijken te houden. Van Middelkoop: 'Een belangrijk middel bij het voorkomen van problemen is vaccineren. Bijna alle geitenhouders laten hun lammeren bij het onthoornen vaccineren tegen paratbc.'

Ook Peterson constateert dat de melkgeitenhouderij volop gebruikmaakt van vaccinatie. 'Een wondermiddel is het niet. Het vaccin bewerkstelligt geen immuniteit tegen paratbc. Geiten kunnen de ziekte nog steeds oplopen. Wel zorgt vaccinatie ervoor dat ze minder snel ziek worden.'

Wat volgens de dierenarts ook meespeelt, is dat Nederlandse geitenhouders goed voor hun dieren zorgen. 'Dat leidt ertoe dat besmette dieren pas ziekteverschijnselen krijgen als ze vier of vijf jaar oud zijn. Dan zullen ze vaak snel uitgeselecteerd worden.'

Vrijstelling

Dat de melkgeitenhouderij in tegenstelling tot de melkrundveehouderij gebruik kan maken van een vaccin, is opmerkelijk. Het vaccin Gudair van farmaceut Zoetis beschikt niet over een Nederlandse registratie. In 2012 verleende toenmalig staatssecretaris Henk Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie een tijdelijke vrijstelling. 'Via een enigszins wonderlijk verlopen procedure is de tijdelijke vrijstelling in 2019 omgezet in een vrijstelling voor onbepaalde tijd', zegt Peterson.

Van Middelkoop constateert dat de sector goed uit de voeten kan met de huidige situatie waarbij vaccinatie voor geitenhouders een soort verzekeringspremie is. 'Ik sluit niet uit dat er in de toekomst mogelijkheden ontstaan om aan de slag te gaan met het verder terugdringen van paratuberculose.'

Laagdrempelige aanpak

Dat laatste is wat Peterson het liefst zou zien. 'Als de financiële mogelijkheden beperkt zijn, zou de sector kunnen beginnen met een laagdrempelige aanpak. Die komt neer op het uit de populatie halen van geiten die de ziekteverwekker uitscheiden. Onbewust doen geitenhouders dit al voor een deel', zegt ze.

'Door gerichte training kunnen geitenhouders en dierenartsen leren hoe ze geiten met paratbc kunnen herkennen. Daarbij gaat het om het opmerken en combineren van signalen als vermagering, een doffe vacht, schilferige huid en een vermindering van de melkproductie', licht de dierenarts toe.