Testen met surrogaatvirus geeft meer inzicht in Afrikaanse varkenspest

Onderzoeker Declan Schroeder van de Amerikaanse universiteit van Minnesota houdt zich sinds de uitbraken van Afrikaanse varkenspest in 2018 in China bezig met het virus. Zijn onderzoeksterrein richt zich van oorsprong op de evolutie van virussen en de reden van hun bestaan.

Schroeder werkt al 23 jaar in de wereld van de reuzenvirussen waartoe ook Afrikaanse varkenspest behoort. Het probleem is dat eigenlijk niemand ermee kan werken. De bioveiligheidsmaatregelen moeten heel strikt zijn om te voorkomen dat het virus ontsnapt en zich kan verspreiden naar varkens. Daarom is er nog betrekkelijk weinig onderzoek uitgevoerd.

Er zijn meer virussen zoals Afrikaanse varkenspest. Het pokkenvirus behoort tot dezelfde familie en ook bij vissen en amfibieën komen reuzenvirussen voor met eenzelfde opbouw als het Afrikaanse varkenspestvirus. Die virussen zijn ook allemaal risicovol om mee te werken.

Om veilig onderzoek te kunnen uitvoeren heeft Schroeder gezocht naar een virus dat goed vergelijkbaar is met Afrikaanse varkenspest, maar geen dieren of planten kan besmetten. Dat virus heeft hij gevonden bij de alg Emiliania huxleyi. Dit is ook een reuzenvirus met een dubbelstrengig DNA en het virus wordt goed beschermd door een binnen- en buitenenveloppe.

Schroeder: 'Met dit surrogaatvirus kun je dus tests uitvoeren zonder het risico dat je een virus verspreidt dat varkens of andere dieren kan besmetten.'

Om zeker te weten dat het algenvirus goed vergelijkbaar is met het Afrikaanse varkenspestvirus is onder andere de hittebestendigheid getest. Het varkenspestvirus kan heel goed tegen hitte. Pas boven de 100 graden is er een duidelijke afname van de levensvatbaarheid en besmettelijkheid vast te stellen. Het algenvirus reageert vrijwel exact hetzelfde.

Met het algenvirus is daarom goed onderzoek te doen zonder risico's. Vorig jaar is een onderzoek uitgevoerd waarbij regulier en biologisch sojameel en een compleet mengvoer werden besmet met het algenvirus. Het voer ging vervolgens met een vrachtwagen op transport, in 23 dagen werd ruim 10.000 kilometer afgelegd door 29 Amerikaanse staten. Na afloop bleek het virus nog prima levensvatbaar.

Het betekent dus ook dat Afrikaanse varkenspest lange tijd goed kan overleven in veevoergrondstoffen en voer. 'Daarmee is nog niet gezegd dat veevoer nu een belangrijke bron is van Afrikaanse varkenspest', stelt Schroeder. 'Dat kan alleen als een varken via het voer een hoge dosis van het virus binnenkrijgt.'

Om besmet te raken zijn volgens Schroeder minimaal 10.000 virusdeeltjes nodig. 'Het is de vraag of een varken via het voer deze dosis binnenkrijgt. Het betekent wel dat het van belang is dat je weet waar het veevoer vandaan komt. Als het uit een risicoland komt, moet je het voer testen.'

Levensvatbaarheid virus

Bij het testen van bijvoorbeeld voer is het wel van belang om te weten of het Afrikaanse varkenspestvirus ook levensvatbaar is. Hier zat tot voor kort een manco bij het uitvoeren van PCR-testen. Een PCR-test zoekt naar het erfelijk materiaal van de ziekteverwekker. Maar als dat wordt gevonden is het nog niet zeker dat het virus nog levensvatbaar en daarmee besmettelijk is.

Dat kan nu wel worden gezien door gebruik te maken van een test die speurt naar levende virussen. Die test is ontworpen voor het opsporen van het nog levende erfelijk materiaal van bacteriën. Tijdens de corona-epidemie is die test doorontwikkeld om levensvatbaar coronavirus te vinden.

Schroeder heeft de test aangepast zodat die levensvatbaar Afrikaanse varkenspest- PRRS-virus kan aantonen. Simpel gezegd haalt de test eerst het dode virus of deeltjes van het virus weg. Dan blijft alleen het levensvatbare virus over. Dat ondergaat de PCR-test en als die Afrikaanse varkenspest vindt, betekent dit dat er levensvatbaar virus in het monster heeft gezeten.

Datzelfde geldt voor de test op PRRS. Ook bij die ziekte is het opsporen van levensvatbaar virus van belang. 'Op varkensbedrijven wordt soms aangenomen dat het PRRS-virus wel weg zal zijn als er geen ziekteverschijnselen worden waargenomen. Maar dat is natuurlijk niet zomaar het geval. Met de PCR-test krijg je meer zekerheid', stelt Schroeder.

Vrij na depopulatie

De test die levensvatbaar virus aantoont, kun je volgens Schroeder goed inzetten na een depopulatie. Na de reiniging en desinfectie kun je checken of het bedrijf echt vrij is van het Afrikaanse varkenspest- of PRRS-virus. 'Bij PRRS zal dat overigens eerder het geval zijn dan bij Afrikaanse varkenspest. Het PRRS-virus is veel minder stabiel.'

Met het surrogaatvirus voor Afrikaanse varkenspest en de test op levensvatbaar virus kan worden gekeken of een desinfectiemiddel goed werkt. Als er geen levensvatbaar surrogaatvirus meer is, heeft het middel zijn werk gedaan.

Het reinigingsprotocol voor veewagens is met deze methode ook goed te checken zonder het risico op verspreiding van Afrikaanse varkenspest. Daarnaast is de PCR-test op levensvatbaar virus in te zetten om te kijken of er na de reiniging en ontsmetting van veewagens nog levensvatbaar varkenspest- of PRRS-virus aanwezig is.