Ideale huisvesting voor pluimvee geredeneerd vanuit het dier

Een panel van veertig deskundigen op het gebied van dierenwelzijn en diergezondheid heeft meegewerkt aan adviezen van de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (Efsa). In opdracht van de Europese Commissie hebben ze alle huisvestingssystemen op een rij gezet, de knelpunten op het gebied van dierenwelzijn en diergezondheid en hoe die knelpunten zijn op te lossen.

Er is alleen vanuit het dier gekeken, benadrukken onderzoekers Ingrid de Jong en Thea van Niekerk van Wageningen University & Research, en niet gekeken naar de effecten op economie of milieu. De Europese Commissie zal al die andere aspecten moeten afwegen bij het opstellen van nieuwe Europese dierenwelzijnswetgeving.

Stress, honger en dorst

Om bij de jongste dieren te beginnen: eendagskuikens kennen al enkele welzijnsproblemen, zoals stress van de handelingen op de broederij, honger en dorst. Deze problemen zijn te voorkomen door de eieren in de stal te laten uitkomen. Ook kunnen ze in de broederij voer en water krijgen.

De eerste dagen in de stal zitten kuikens doorgaans continu in het licht om te zorgen dat ze voer en water kunnen vinden. Daardoor is er geen rust meer. Met broedkappen waar ze onder weg kunnen kruipen, is dat te verbeteren. Dit kan zelfs helpen om verenpikken op latere leeftijd te voorkomen.

Borstbeenbreuken

Bij leghennen is een van de grootste welzijnsproblemen de breuken in het borstbeen. Bij ouderdieren is hierover onvoldoende onderzoek bekend. Bij leghennen zijn borstbeenbreuken bij driekwart van de dieren te vinden.

Borstbeenbreuken komen onder andere voor omdat kippen wel kunnen vliegen, maar niet bepaald briljant, zegt Van Niekerk. 'Daardoor landen ze niet altijd goed. Dat kan kleine of grote breuken opleveren. Dat de oorzaak zou liggen in jonge hennen die al vroeg grote eieren leggen, is nog niet onderzocht. Dat is slechts een vermoeden.'

Trappetjes

Om borstbeenbreuken te voorkomen, is voldoende licht van belang, zodat kippen afstanden beter kunnen inschatten. Wat goed helpt, zijn trappetjes in het systeem.

Verder is rust in het koppel van belang. Bij schrikreacties kunnen kippen gemakkelijk ergens tegenaan botsen. Belangrijk is ook dat de voeding zorgt voor een goede botsterkte van de jonge hennen, want op de piekproductie zullen ze kalk aan de botten onttrekken.

Geen huisvesting in kooi

De huisvesting in verrijkte kooien – legbatterijen zijn in Europa al verboden – heeft veel nadelen voor het dierenwelzijn. De kippen hebben weinig ruimte ter beschikking en bijna geen scharrelruimte of ruimte om een stofbad te nemen, waardoor ze hun foerageer- en exploratiegedrag niet kunnen uitoefenen.

'In verrijkte kooien kun je in theorie wel strooisel geven, maar dat moet dan dagelijks, omdat het snel verdwijnt', zegt Van Niekerk. Op basis van alle nadelen adviseert de Efsa om hennen en ouderdieren niet in kooien te huisvesten.

Bezetting verlagen

Om het helemaal goed te doen voor het welzijn van leghennen, zou het wel nodig zijn om de bezetting te verlagen naar vier leghennen per vierkante meter, zodat ze kunnen fladderen, foerageren en exploreren en hun comfortgedrag kunnen uitoefenen.

Dat hoeft niet alleen in de stal zelf. De deskundigen adviseren om de lage bezetting te realiseren met een overdekte buitenuitloop, zodat er meer afwisseling is, ook in klimaat.

Voor leghennen is een vrije uitloop niet per se nodig. Het nadeel van het risico op vogelgriep wordt hierbij groter geacht.

Strobalen

Ook voor vleeskuikens wordt een overdekte uitloop geadviseerd. 'Daarmee kom je al een heel eind. Dit leidt tot een significante welzijnsverbetering', zegt De Jong. 'Je verlaagt de bezetting en je kunt hier met strobalen extra afleiding bieden aan de kuikens, net als bij Beter Leven-vleeskuikens al gebeurt.'

Als er voor vleeskuikens een buitenuitloop wordt aangeboden, dan moet deze voor minimaal 70 procent zijn voorzien van begroeiing, zodat de kuikens er ook naartoe durven te gaan.

Om aan alle eisen tegemoet te komen, is het optimaal als de bezettingsgraad bij vleeskuikens op niet meer dan 11 kilo per vierkante meter – binnen en uitloop samen – uitkomt. Door de lage bezettingsdichtheid en de uitloop kunnen de vleeskuikens dan hun foerageergedrag, exploratiegedrag en comfortgedrag goed uitoefenen.

Grens aan groei

Om dierenwelzijnsproblemen bij vleeskuikens en ook de ouderdieren te voorkomen, stellen de onderzoekers de grens op 50 gram groei per dag bij de kuikens. Daarboven is het volgens De Jong lastig om bijvoorbeeld pootproblemen en voetzoollaesies te voorkomen. De dieren bewegen dan niet meer goed en kunnen ook al hun gedragingen niet uitoefenen.

Ook kunnen zware, snelgroeiende kuikens niet goed gebruikmaken van zitstokken. Verhoogde rustplateaus met een trapje zijn beter bereikbaar voor snelgroeiende kuikens en worden ook goed gebruikt door trager groeiende kuikens. Plateaus worden daarom geadviseerd om zo voldoende rustplekken te krijgen.

In veel stalsystemen voor leghennen en ouderdieren zitten al verhoogde plateaus en/of zitstokken. Om alle dieren een rustplek te bieden, is bij de oudere dieren een zitstoklengte van 15 centimeter per dier nodig.