Planning must bij kruidenrijk grasland

Ronald van Hal, innovatiemanager ruwvoedergewassen bij ForFarmers, signaleert dat er naast kruidenrijk grasland veel grasklaver wordt geteeld. Dit kan volgens hem een mooie stap zijn richting kruidenrijk grasland. 'Het is goed om eerst ervaring op te doen met grasklaverteelt. Lukt dit goed, ga dan aan de slag met een mengteelt van gras, klaver en kruiden en eventueel later meer. Maak het mengsel niet complexer dan nodig is', zegt hij.

'In een onderzoek op Agro-innovatiecentrum De Marke scoren klaver, cichorei en smalle weegbree het best op standvastigheid en concurrentievermogen. Een prima keuze om invulling te geven aan een ecoactiviteit', vindt de ForFarmers-man.

Meerdere kruiden

'Voor een onderscheidende melkstroom moeten soms meerdere kruiden worden ingezaaid. In de praktijk zie je dat kruiden als karwij en wilde peen soms slecht opkomen of na enkele jaren zijn verdwenen. Dat is jammer voor de inspanning', zegt Van Hal.

Dit vraagt vakmanschap, weet onderzoeker Pedro Janssen van het Louis Bolk Instituut. 'Kruidenrijk grasland is iets moeilijker te verbouwen. Bij een monoteelt gras is meer gras altijd beter. Bij kruidenrijk grasland heb je het ene moment te veel gras en het andere moment te veel kruiden en klaver.'

Verschil in samenstelling

Van Hal vult aan: 'Dit verschil in groeicurve zorgt voor verschil in samenstelling van het voedergewas. Bovendien kunnen de diepwortelende kruiden de zomergroepdip van de grassen deels compenseren. Mensen moeten er ook aan wennen om geen kunstmest te strooien.'

De innovatiemanager ruwvoedergewassen vindt dat het telen van kruidenrijk grasland niet moeilijk is. 'Er zijn steeds meer mensen met kennis over deze teelt. Zij kunnen ondernemers van goed advies voorzien.'

Zuurtegraad

Belangrijk daarbij is dat goed wordt nagedacht over op welke percelen kruidenrijk grasland wordt geteeld, vervolgt Van Hal. 'De zuurtegraad, pH, moet goed zijn. Als er veel stikstof, meer dan 150 kilo stikstofleverend vermogen in de bodem aanwezig is, verdwijnt het relatieve voordeel van vlinderbloemigen als het gaat om stikstofbinding.'

Om die reden zou de teelt prima passen in rotatie met mais, vindt de innovatiemanager ruwvoedergewassen. 'Vooral op maispercelen in continuteelt zit er doorgaans minder stikstof in de bodem, vooral op zand. Door drie jaar kruidenrijk grasland te telen, wordt er veel stikstof in de organische stof vastgelegd. Hiervan profiteert het volggewas.'

Een ander belangrijk aspect is een goede voorbereiding van de teelt. 'Belangrijk is dat het mengsel bij voorkeur in het najaar wordt ingezaaid. Dan is de bodem goed opgewarmd en is er voldoende vocht aanwezig voor de kieming. Ook is de grasgroei dan minder concurrerend dan in het voorjaar, waardoor de kruiden zich goed kunnen ontwikkelen. Daarbij is de onkruiddruk in het najaar lager. Wel is het goed om het gewas op tijd dicht te hebben', legt Van Hal uit.

Bemesting

Bij kruidenrijk grasland is bemesting een aandachtspunt. 'Ga je gras bemesten, dan gaat die de concurrentie met de klavers in het mengsel aan. Daarom is het advies om in het voorjaar de bemesting te beperken tot 20 kuub en eventueel 10 kuub voor de tweede snede. Verder hoeft er niet te worden bemest, omdat de vlinderbloemigen, zoals klaver, zelf stikstof uit de lucht binden', stelt de innovatiemanager ruwvoedergewassen.

Janssen vult aan: 'Het is wennen om niet te veel stikstof te geven. Het gras gaat de stikstof opnemen en groeit dan sneller, waardoor het concurreert met klaver. Daarbij is die laatste kilo vaak kunstmest. Dat zijn niet alleen dure kilo's, het zorgt er ook voor dat de klavers minder stikstof binden. Die stikstofbinding kost energie en de klaver gaat dit niet binden als er voldoende stikstof in de bodem aanwezig is.'

Kalium

Toch vormt kalium een uitdaging, weet Van Hal. 'Minder dierlijke mest betekent minder kalium. Dit moet extra worden aangevuld om de klavers voldoende te voeden.'

Uit een proef werd de opbrengst van met 300 kilo stikstof bemest grasland vergeleken met 150 kilo bemest kruidenrijk grasklaverperceel. 'De opbrengst van het grasklaverland was vergelijkbaar en in sommige jaren zelfs hoger. De stikstofefficiëntie was vele malen hoger', zegt de ForFarmers-man.

Kosten

Wat betreft kosten kan kruidenrijk grasland zeker uit, weet Janssen. 'Weliswaar heb je 150 euro extra zaaikosten per hectare, maar hier staat een besparing op kunstmest tegenover. Bij lage kunstmestprijzen kan dit uit. Bij hoge kunstmestprijzen kan dit 300 euro per hectare per jaar aan kunstmestbesparing opleveren. Ook kan het aantrekkelijk zijn in het kader van de melkafzet en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.'

De onderzoeker raadt vooral op droogtegevoelige zandgrond op percelen met een laag stikstofleverend vermogen aan om een kruidenrijk grasland in te zaaien. 'Klei heeft vaak een hoger stikstofleverend vermogen. Vaak omdat ze daar veel oud en blijvend grasland hebben. Het is de vraag of het loont om een dergelijk perceel op de kop te zetten voor kruidenrijk grasland. Ook veengrond heeft vaak een hoog stikstofleverend vermogen in combinatie met een lage pH. Dat laatste is ook niet gunstig voor een aantal kruiden.'