Tips voor geslaagde vaccinatie van pluimvee

Tijdens het webinar 'Juist vaccingebruik en adequate nazorg. Zo doe je dat' gaven experts hun inzichten over de juiste omstandigheden voor een geslaagde vaccinatie. De sprekers waren dierenarts Job Zomer van Pluimveepraktijk Noord en Oost, technisch voerspecialist Felix van Soest van Trouw Nutrition en pluimveedierenarts Cheng Lee van Boehringer Ingelheim.

Tijdens de opfok krijgen leghennen of ouderdieren soms wel twaalf tot zeventien vaccinaties om ze te beschermen tegen de ziekteverwekkers waar ze mee in aanraking kunnen komen. Ook vleeskuikens krijgen twee tot vijf vaccinaties te verwerken. Zo'n 58 procent van de pluimveehouders kiest bewust welk vaccin wordt gebruikt en 63 procent zegt dat aan nazorg te doen, bleek uit het vragenrondje tijdens het door Pluimveeweb georganiseerde webinar.

'Een goede score. Zeker omdat het vaccinatieschema in de opfok vaak door anderen wordt bepaald', stelt Zomer. 'Wel blijft een terugkoppeling van de resultaten van de vaccinatie nodig', vult Lee aan. 'Want het is van belang dat je een vaccin kiest dat bij je bedrijf past. Je wilt een goede bescherming, maar niet te veel entreactie om een effect op de productie te voorkomen.'

De keuze van het vaccin is volgens Zomer inderdaad bedrijfsspecifiek en hangt af van het gebied. 'Wat is de omgevingsdruk, wat speelt er bij de buren? Verder is een goed vaccinatieschema van belang. De entreactie van de voorgaande vaccinatie moet zijn uitgewerkt voordat je de volgende geeft.'

Kortom, een goede voorbereiding van het vaccineren is nodig. Bij die voorbereiding gaat het om de juiste vaccinkeuze, dosering, vaccinatiemethode en het goede vaccinatiemoment. Daarnaast zijn zorgen voor een optimale voeding en bijvoorbeeld voor een schoon drinkwatersysteem bij het vaccineren via het drinkwater belangrijk.

Geen geld weggooien

Lee liet foto's zien van het zwarte water dat uit een drinkwatersysteem kan komen als dat niet goed schoon is. 'Als je in dit water een levend vaccin toedient, gaat het dood en zal het niet gaan werken. Dan ben je geld aan het weggooien en zijn je dieren nog niet beschermd. Water moet helemaal schoon zijn voordat je gaat vaccineren. En er mag nul komma nul aan desinfectiemiddelen in zitten.'

Voor het vaccineren via het drinkwater is er dan ook een protocol om de leidingen door te spoelen. Zomer heeft het in zijn praktijk meegemaakt dat het toch fout kan gaan. 'Een pluimveehouder had eerst het desinfectiemiddel er niet afgezet, want de concentratie was toch maar heel laag. De vaccinatie bleek toen helemaal niet aangeslagen.'

De volgende ronde had de pluimveehouder de desinfectie er een dag vooraf afgehaald. 'Ook toen sloeg de vaccinatie niet aan. Pas toen hij het middel er vijf dagen vooraf had afgehaald, ging het goed. Dit zal niet bij ieder desinfectiemiddel zo uitpakken, maar je moet er wel rekening mee houden', zegt Zomer.

Volgens Van Soest moet je niet alleen oppassen met desinfectiemiddelen. 'Sommige mineralen en vitaminepreparaten kunnen ook nadelig uitpakken op een vaccin. Die mineralen en preparaten kun je wel heel goed achteraf geven om een voerdip na het vaccineren zoveel mogelijk te voorkomen.'

Bij het vaccineren via het drinkwater is het ook van belang om zeker te weten dat alle dieren het vaccin binnenkrijgen. Het helpt om een kleurstof, die het vaccin ook nog eens stabiliseert, aan het water toe te voegen. Dan is te zien of het vaccin aan het einde van de leidingen komt en lang genoeg in de leidingen aanwezig is. Dat moet minimaal drie uur zijn om alle dieren de kans te geven het vaccin op te nemen. De kleurstof is ook in de bek te zien, waardoor steekproefsgewijs de opname is te checken.

Een aantal vaccins wordt toegediend via de spraymethode. Dat kan zijn op de broederij, maar ook op het bedrijf zelf. Daarbij moet de ventilatie uitstaan, anders waait het vaccin weg. Verder is de juiste druppelgrootte essentieel. Lee: 'Bij te grote druppels krijgen niet alle dieren voldoende binnen, bij te fijne druppels komt het te diep in de longen en kun je een heftige reactie krijgen.' Toevoegen van een kleurstof bij het sprayen verbetert de opname en maakt betere controle over de verdeling mogelijk.

Vaccineren in broedei

Het toedienen van vaccinaties kan naast sprayen en via drinkwater ook nog via een injectie of door het vaccin al tijdens het broedproces in het ei toe te dienen. Deze in ovo-vaccinatie heeft voor- en nadelen. Deze methode kan bijvoorbeeld niet worden ingezet tegen infectieuze bronchitis. Dat moet met een levend vaccin.

Wel is vaccinatie in het broedei mogelijk tegen bijvoorbeeld de ziekte van Marek en coccidiose. De kosten zijn hoger dan bij andere vaccinatiemethodes, maar het voordeel is dat de dieren al vroeg zijn beschermd. Daarmee zijn bijvoorbeeld de traaggroeiende vleeskuikens goed te beschermen.

Een hulpmiddel in de voorbereiding op vaccinatie is de VIR-check. Dit systeem is samen met veterinair laboratorium Royal GD ontwikkeld door Pluimveepraktijk Noord en Oost. De VIR-check brengt in beeld hoe goed het reinigen en ontsmetten is uitgevoerd. 'Dan kun je daar de volgende keer extra aandacht aan besteden', zegt Zomer. Lee vult aan: 'En je weet wat je de komende ronde te wachten staat.'