Langlopende pacht wordt de standaard

Ruim een derde van de landbouwgrond in Nederland wordt gepacht. Mede door de huidige pachtwetgeving blijken nieuwe pachtovereenkomsten steeds vaker kortlopend van aard. Meer dan 90 procent van de nieuwe pachtcontracten bestaat uit kortlopende geliberaliseerde pachtcontracten. Minister Adema wil dat pacht als financieringsinstrument ook ondersteunend is aan alle transitieopgaven waarvoor de landbouw staat. In zijn ogen is langlopende pacht meer ondersteunend aan de grote opgaven op het gebied van bodem(kwaliteit), water(kwaliteit), natuur (stikstof) en biodiversiteit dan kortlopende.

Kortlopende pachtcontracten leveren boeren te weinig zekerheid op en kennen vaak relatief hogere prijzen. De landbouwminister verwacht dat als langlopende contracten de norm worden, prijzen gemiddeld ook zullen dalen. Daarnaast wil Adema de mogelijkheden verruimen voor verpachters en pachters om duurzaamheidsvoorwaarden af te spreken.

Weinig prikkels voor verduurzaming

De minister ziet dat kortlopende pacht weinig prikkels voor duurzaam bodembeheer voor de pachter bevat. 'In de praktijk zal een pachter zijn schaarse middelen niet met prioriteit inzetten voor het investeren in de kwaliteit van landbouwgrond die hij wellicht over een (paar) jaar weer kwijt is', schrijft Adema in een brief aan de Tweede Kamer. 'De ervaring leert dat een aantal
verpachters deze investeringen niet op zich neemt. Hoe langer de pachtrelatie is, hoe meer het in het belang van de pachter is om goed voor de bodem te zorgen.'

Het plan van Adema is om de systematiek van de pachtwetgeving om te draaien: kortlopende pacht wordt in prijs wordt gemaximeerd en niet de langlopende pacht, zoals nu het geval is. Deze aanpassing zal er volgens de landbouwminister toe leiden dat verpachters alleen in uitzonderlijke omstandigheden kiezen voor pachtcontracten die korter zijn dan zes jaar. Het voorkomt ook dat pachters ieder jaar opnieuw moeten onderhandelen over de pachtprijs doordat er meerjarige afspraken over de pachtprijs zijn gemaakt.

Loopbaanpacht

Een aandachtspunt is wel dat het voor verpachters aantrekkelijk moet blijven om grond te verpachten. Onder meer een vrije prijs voor langlopende pacht, bijvoorbeeld in de vorm van loopbaanpacht, moet daarvoor zorgen. Ook zullen aanvullende eisen als die er zijn bij de huidige reguliere pacht, zoals continuatierecht of indeplaatsstelling, niet meer gelden. Onderpacht moet in de toekomst voorkomen worden. 'Doordat deze grond wordt onderverpacht, is de pachtgrond na afloop van het reguliere pachtcontract soms in slechtere conditie dan percelen die in kortlopende pacht worden uitgegeven', schrijft de minister.

Voor teeltpacht wil minister Adema een uitzondering maken. 'Bij kortdurende teeltpacht wil ik wel vrije prijzen toestaan, aangezien mijn verwachting is dat verpachters anders intensieve telers zullen mijden', schrijft Adema. 'Dit zou betekenen dat bijvoorbeeld aardappeltelers moeilijk aan grond kunnen komen voor vruchtwisseling en daarmee zou prijsmaximering het toekomstperspectief
van aardappeltelers dus inperken. Wel wil ik extra eisen stellen om oneigenlijk gebruik te voorkomen. Zo wil ik de regel dat teeltpacht slechts voor een beperkt aantal teelten mogelijk is verduidelijken.'

Misbruik van teeltpacht

Tegelijkertijd wil hij misbruik van teeltpacht voorkomen. Dit kan in de ogen van de minister door bijvoorbeeld een maximale frequentie voor te schrijven waarmee deze vorm van pacht kan worden uitgegeven. Daarnaast wil Adema de huidige regiosystematiek aanpassen. Regionormen moeten in de toekomst in grondsoorten gedifferentieerd kunnen worden.

Ook moet er volgens Adema beter gekeken worden naar productiemogelijkheden, bijvoorbeeld bij landschapsgrond of veenweidegebieden waar de waterstand wordt verhoogd. Adema: 'Bij al deze wijzigingen wil ik dat het opbrengend vermogen van de grond leidend is bij het bepalen van de nieuwe pachtnormensystematiek.'