Adema biedt excuses aan voor late melding gewijzigde derogatie

Het kabinet wist al weken dat Brussel het niet eens was met de wijze waarop Nederland de gewijzigde derogatie doorvertaalde naar nieuw mestbeleid. Adema heeft dat ruim vier weken later wereldkundig gemaakt en juist die tijdsduur werd hem zeer kwalijk genomen door de Tweede Kamerleden. Zij vinden dat hij de kennis direct had moeten delen.

De minister kon niet anders dan erkennen dat hij anders had moeten handelen. 'Ik heb na de brief van de Europese Commissie verzuimd een brief te sturen naar de Kamer waarin ik aangeef dat er nieuwe signalen waren uit Brussel en dat er toch grote zorgen over de implementatie van derogatie zijn.' Hij bood daarbij niet alleen meermaals zijn excuses aan aan de Kamerleden, maar in de eerste plaats aan de boeren.

Motie van wantrouwen

De kritiek richting Adema kwam vooral van linker- en rechterzijde van de oppositie. 'Het niet melden van deze informatie is eigenlijk een doodzonde', stelde Caroline van der Plas van BBB. 'Ik ging dit debat met open vizier in, maar mijn vertrouwen in deze minister neemt alleen maar af.'

Kamerlid Alexander Kops (PVV) ging nog verder en kondigde nog voor de verklaring van Adema aan een motie van wantrouwen in te dienen. Als die motie wordt aangenomen, kan Adema vertrekken.

Het is niet waarschijnlijk dat het zo ver komt, want behalve Wybren van Haga (Groep Van Haga/BV NL) schaarde zich nog niemand achter de PVV'er. Kops zal deze motie donderdag moeten indienen bij het vervolg debat. Later wordt erover gestemd.

Overtuigen

Adema gaf woensdag tijdens het debat ook aan hoe hij met de signalen uit Brussels is omgegaan. Zo had hij lange tijd het idee dat hij Eurocommissaris Virginijus Sinkevicius (Milieu) nog wel kon overtuigen van de noodzaak tot een overgangsjaar om boeren niet in de problemen te brengen. Hij zocht daarbij naar een manier om enerzijds aan de regels te voldoen en anderzijds aan te sluiten bij de landbouwpraktijk, zoals de Tweede Kamer hem had gevraagd.

Sinkevicius had op 19 december een brief gestuurd aan Adema waarin hij kritiek gaf op de handelswijze van Nederland. Op ambtelijk niveau is daar vervolgens tussen Den Haag en Brussel overleg over gevoerd, stelt de minister. Op 20 januari werd duidelijk dat deze gesprekken niets gingen opleveren. Adema heeft dit kenbaar gemaakt tijdens de ministerraad en stuurde alsnog een brief aan de Kamer met het standpunt van de Europese Commissie.

Paniekvoetbal

De minister vertrok op die 20e januari spoorslag van de Duitse beurs Grüne Woche om zich bij de ministerraad te melden. Van paniekvoetbal was geen sprake, zegt hij zelf. Hij zegt dat hij niet nog een week wilde wachten om het kabinet en de Kamerleden in te lichten.

Wanneer Nederland de opdracht uit Brussel negeert en een overgangsjaar invoert, heeft de Europese Commissie twee mogelijkheden om Nederland aan te pakken, zegt Adema. Dat kan op juridische wijze of door de derogatiebeschikking helemaal in te trekken.

Geen ruimte

Ook Kamerlid Tjeerd de Groot (D66) werd door collega's op het matje geroepen. Hij had immers op 20 december vragen gesteld aan Adema, waaruit achteraf valt op te maken dat het Kamerlid wist dat Sinkevicius Nederland geen ruimte wilde geven. Adema zegt de bewuste brief van de Eurocommissaris op dat moment nog niet te hebben gelezen. Dat deed hij later op de avond.

De Groot verklaarde dat hij de brief van Sinkevicius niet heeft gezien, maar wel wist hoe in Brussel werd gedacht over derogatie. Dat wilde hij bevestigd krijgen door de minister. Van der Plas en Laura Bromet (GroenLinks) vinden dat De Groot zijn informatie ook had kunnen delen. Ook Roelof Bisschop was kritisch op De Groot. Hij vond het vooral heel toevallig dat de D66'er dit precies wist.

Pijn verzachten

De Tweede Kamer wilde weten of de minister de pijn voor de boeren kan verzachten. Zij moeten immers vanaf 1 maart bufferstroken aanhouden. Adema stelde dat akkerbouwers zich in elk geval voor het Gemeenschappelijke Europees Landbouwbeleid (GLB) kunnen aanmelden. Het GLB heeft in het kader van de zogeheten ecoregeling een vergoeding voor het vrijhouden van bufferstroken bij watergangen. Dat aanmelden kan tot 15 mei.

Vanaf half februari tot 1 mei mogen boeren mest uitrijden. De Groot vreest dat er 'doldwaze mestuitrijdagen' komen, waarbij boeren zoveel mogelijk mest willen uitrijden. Adema denkt dat dit wel los loopt. 'Er is geen boer die zijn hele mestkelder in twee weken leeg rijdt, zegt hij. 'Ook in de rest van het jaar hebben ze nog steeds mest nodig.'