Voorkom afspoeling door verplaatsen drinkbak of blokkeren hotspots

De Bedrijfswaterwijzer brengt in beeld welke risico's er zijn op afspoeling van nutriënten vanaf percelen naar de sloten en laat ondernemers zien welke maatregelen op een perceel de meeste impact hebben. Vaak zijn drinkbakken in weides een belangrijke bron. Die dragen bij aan een stikstof- en fosfaatbelasting naar het oppervlaktewater.

Dat kan bijvoorbeeld door het verlagen van de fosfaattoestand, wanneer deze te hoog is of het voorkomen van te hoge bodemoverschotten. Daarnaast is het belangrijk dat perceelwater dat veel nutriënten bevat, niet rechtstreeks in het oppervlaktewater komt. Dit gebeurt vaak op specifieke plekken, de zogenoemde hotspots.

Focus op afvoer

Het is dus effectief om deze hotspots op te sporen en aan te pakken. Het ligt voor de hand om de focus te leggen op afvoer over het perceel, omdat deze route relatief de meeste nutriënten bevat. Dat komt doordat mest en kunstmest vooral in de bovenste laag van de bodem of op het maaiveld worden toegediend.

Water dat door de grond naar de sloot wordt afgevoerd, bevat vaak minder nutriënten. Maatregelen gericht op het voorkomen van afspoeling zijn vergelijkbaar met maatregelen tegen droogte. Het is dan zaak dat het water in de grond infiltreert en daar wordt vastgehouden. Als de infiltratie in de bodem niet in de pas loopt met de neerslag, ontstaan plassen op het perceel. Dit water zoekt vervolgens zijn weg over het maaiveld via de laagste punten naar de sloot.

Blokkade

Afspoeling vanaf hotspots is te voorkomen door een blokkade aan te leggen voor de sloot in de vorm van een greppeltje, een buffer of een dammetje of een combinatie daarvan. Met deze blokkades wordt de afspoeling afgeleid naar een bezinkplek. Het is niet altijd nodig om een maatregel langs de hele sloot te treffen. Soms volstaat het om een blokkade aan te leggen bij afspoelpunten.

Een andere oplossing is het verplaatsen van een drinkwaterpunt naar een plek die verder van de sloot af ligt. De toegang tot een perceel hoeft niet altijd per se bij de sloot te liggen. Koeien & Kansen-deelnemer Geert Stevens uit het Overijsselse Holten heeft de drinkwaterbak verder van de sloot verplaatst om afspoelingsrisico's te verlagen.

Kosten

De inzet van kosten voor het verplaatsen van de drinkbakken zijn volgens Stevens beperkt tot een paar honderd euro. Ook de arbeidsinzet is beperkt. Het verplaatsen van de drinkbakken is simpel en gaat snel. Er zijn graafwerkzaamheden die wat meer tijd vragen, maar in principe is dit niet een activiteit die regelmatig voor hoeft te komen.

Praktisch is zo'n verplaatsing van drinkbakken goed inpasbaar. Maar een aandachtspunt is dat de bakken niet op een plek komen te staan waar ze de werkgangen bij oogst van gras en mais belemmeren. Bij Stevens staan de bakken minimaal 13 meter van de kant, waardoor een zodebemester met een werkbreedte van 12 meter er nog langs kan rijden.