Biohuis: actieplan biologisch is leuk, maar niet meer dan begin

Het huidige biologische landbouwareaal in Nederland bedraagt 80.000 hectare, zo'n 4 procent van het totaal. Dat moet in 2030 zijn toegenomen naar 300.000 hectare, staat in het deze week gepubliceerde Actieplan Groei van biologische productie en consumptie.

Die groei wordt voornamelijk beoogd in de melkveehouderij en akkerbouw, sectoren met veel areaal. Vanuit het transitiefonds is in 2023 en 2024 in totaal 26 miljoen euro beschikbaar om samen met ketenpartijen de biologische productie en consumptie te laten toenemen.

Stimuleren

Het ministerie van LNV gaat samen met de agrarische sector en ketenpartijen aan de slag om de biologische productie en consumptie te stimuleren, onder andere door een consumentencampagne, marktontwikkeling, verlenging van het investeringsfonds waarmee boeren financiering kunnen krijgen voor de omschakeling naar biologisch en meer kennis en innovatie.

Directeur Michaël Wilde van ketenorganisatie Bionext is blij met het gepresenteerde actieplan. Hij realiseert zich dat het succes staat of valt met een groei van de biologische afzetmarkt in Nederland. Wel moeten we wegblijven van een polarisatie tussen gangbare en biologische boeren, stelt hij.

'90 procent van onze aandacht zal gericht zijn op markt- en kennisontwikkeling. Want als er perspectief is in de markt en de politiek steunt dat, dan volgen boeren vanzelf.'

Gangbare boeren profiteren

Van die kennisontwikkeling hebben ook gangbare boeren profijt. 'Als de markt doorgroeit naar 25 procent biologisch, hebben we voor de overige 75 procent gangbare boeren nodig. Maar zij mogen steeds minder middelen gebruiken en zullen daarom net als biologische boeren profiteren van de ontwikkeling van resistente gewassen. Bovendien is de transitie een opgave voor de hele landbouw', zegt Wilde.

Supermarkten, speciaalzaken, horeca, gemakswinkels en broodjeszaken moeten in de groei van de biologische markt hun verantwoordelijkheid nemen, vindt de Bionext-directeur. Hij ziet de onderhandelingen over het Landbouwakkoord als de plek waar daarover de afspraken moeten worden gemaakt.

Verbinding benadrukken

Mocht Wilde zelf een promotiecampagne voor biologisch mogen ontwikkelen, dan zou hij daarin de verbinding tussen boeren en bodem, klimaat en biodiversiteit benadrukken.

'Boeren en tuinders zijn veel meer dan alleen voedselproducenten. In die rol zou ik hen op het schild willen tillen. Dan volgt ook de maatschappelijk en financiële waardering. We moeten weg van het goedkope voedsel en consumenten laten zien dat ze bij hun aankopen ook een keuze maken voor de toekomst van onze planeet.'

Niet voldoende

Het actieplan is een invulling van de Europese Green Deal, die toewerkt naar gemiddeld 25 procent biologisch landbouwareaal in 2030 in elk Europees land. Zelfs met een succesvolle realisatie van dit actieplan blijft Nederland nog 10 procent achter op Europa.

Het actieplan is onder meer om deze reden niet meer dan een begin, stelt Douwe Monsma. Hij is bestuurder bij Biohuis, de belangenbehartiger van biologische boeren. 'Ik ben blij dat er nu een plan ligt. Daar hebben we lang op gewacht. Mede door de stikstofperikelen heb ik het een tijdje somber ingezien.'

Onvoldoende budget

Volgens Monsma is het budget dat het ministerie heeft gereserveerd voor het actieplan niet voldoende. 'Als je het aandeel biologisch naar 15 en later misschien 25 procent wilt brengen, is 26 miljoen euro weinig geld. Dat bedrag is niet voldoende om een markt te ontwikkelen die een goed verdienmodel in zich heeft. Daar is meer voor nodig. Tevreden ben ik daarom zeker nog niet, maar er is nu wel iets waar we de minister aan kunnen houden.'

Om het areaal biologische landbouwgrond te laten toenemen is het van primair belang dat ook de markt naar de beoogde 15 procent groeit. Er moet eerst een verdienmodel worden uitgepuzzeld, zegt de bestuurder van Biohuis.

'Het is een beetje een kip-eiverhaal. Meer vraag van consumenten helpt in de omschakeling. Maar nu is het zo dat bio duurder in het schap ligt dan gangbaar product. Er moet veel gebeuren aan marktontwikkeling. Meer productie kan de logistiek versnellen. De risico's op voedselverspilling worden lager.'

Regelgeving

Het is aan landbouwminister Piet Adema om het gedrag van supermarkten onder de loep nemen, vindt Monsma. 'Hij kan met regelgeving supermarkten verplichten om een bepaald deel biologisch te verkopen. Maar er zijn ook andere dingen te bedenken om het verschil tussen biologisch en gangbaar te verkleinen.'

Monsma vindt ook dat het actieplan los moet staan van het Landbouwakkoord, al zit de biologische sector ook aan tafel bij die gesprekken. Het actieplan om de biologische sector te versterken, gaat wat hem betreft namelijk veel verder. 'Het Landbouwakkoord is een akkoord tussen sector en kabinet. Er zou eigenlijk een akkoord moeten komen met onze samenleving dat standhoudt over regeerperiodes heen. Daar is nog veel voor nodig.'