'Rol van drukke samenleving is onderbelicht'

Onlangs had ik een groep mensen te gast op ons bedrijf rond het thema 'Bijbel en landbouw'. We begonnen de bijeenkomst met een wandeling in het weiland tussen de pinken. Ik ben zuinig op mijn grond en mijn koeien. Ik probeer de omstandigheden voor vee en gewas te optimaliseren. Het geeft mij voldoening en ik denk dat het bijbels is om toevertrouwde dieren en grond te laten floreren.

Al snel werd gezegd dat het intensief en efficiënt benutten van onze landbouwgrond heeft geleid tot een afname van de biodiversiteit met 85 procent. De teneur van de middag kwam erop neer dat boeren minder op economie en meer op ecologie gericht moeten zijn.

Ik wil best onder ogen zien dat de biodiversiteit sinds 1700 met 85 procent is afgenomen. In 1700 was het IJsselmeer nog Zuiderzee, de Haarlemmermeer een bedreiging voor Amsterdam en waren de Peel en de Gelderse Vallei vooral woeste onbegaanbare gronden waar slechts op kleine schaal geboerd werd. 's Nachts was het in het hele land donker. Er woonden amper twee miljoen mensen in ons land en vrijwel al het karige voedsel voor deze mensen werd lokaal geproduceerd.

Nu wonen er tien keer zoveel mensen in ons land. Er wordt tien keer zoveel voedsel geproduceerd, waarvan we veel exporteren. Wat we zelf eten komt evenzo vaak uit het buitenland. Karig is het niet meer, in elk seizoen kunnen we beschikken over alle denkbare voedingsmiddelen. Elke geschikte hectare is in cultuur gebracht en heeft een functie. Zelfs de natuur is gekwalificeerd en aangelegd.

Biodiversiteit is karig

De biodiversiteit is ondertussen wel karig. In 1900 was deze al met 50 procent afgenomen. Van intensieve landbouw was toen geen sprake, maar er was al wel veel natuur en woeste grond in cultuur gebracht. Steden groeiden en de industriële revolutie was op stoom. Deze lijn heeft zich tot 1990 doorgezet met meer asfalt, inpoldering, verlichting, woningbouw, ontginningen en veehouderij en daarmee verdere afname van biodiversiteit.

De afname is sinds 1990 tot stilstand gekomen. Wet- en regelgeving heeft ons land en water veel schoner gemaakt en vooral de fauna doet het goed. Ooievaars, vossen, dassen, ganzen, raven, uilen, vleermuizen, zwijnen en reeën komen in grote aantallen voor.

De druk van groeiende steden, uitdijende infrastructuur en de zogenaamde 'nieuwe natuur' maakt ondertussen landbouwgrond schaars en duur. Goed boeren betekent dan ook vooral het goed benutten van deze meest beperkende productiefactor. Voor een verdere toename van biodiversiteit kijkt vrijwel iedereen naar deze landbouw.

Hoger doel

De ogen lijken gesloten voor het veranderde karakter van ons drukke, aangeharkte landje. Het IJsselmeer en Flevoland worden nooit meer Zuiderzee. Schiphol zal niet in de golven van de Haarlemmermeer verdwijnen en het wordt nooit meer echt donker in ons land. Van boeren wordt wel verwacht dat ze de Peel en Gelderse Vallei opgeven voor het hogere doel van de biodiversiteit.

Ik kreeg de vraag of ik gefrustreerd was. Dat kon ik bevestigen. Ik vind dat de intensieve landbouw een te makkelijke zondebok is geworden van een intensieve samenleving. Als de laatste intensieve boer in de Gelderse Vallei het licht uitdoet, brandt dit nog overal langs snelwegen, op industrieterreinen en in Vinex-wijken. En dat frustreert.