Aanvalsplan Landschap: zie landschapselement als nutsvoorziening

Dat is de kern van het Aanvalsplan Landschap dat deze week werd gelanceerd door de stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Het is aangeboden aan minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof). Om de aanbevelingen uit het plan te realiseren, is tot 2030 7,5 miljard euro nodig.

Het geld is nodig om langjarige beheervergoedingen zeker te stellen. Het aanvalsplan moet ertoe leiden dat de landschappelijke kwaliteit en diversiteit van het Nederlandse landschap worden verhoogd. Het plan kan ook bijdragen aan het voldoen aan de Europese verplichtingen rondom biodiversiteit, klimaatopgave en schoon water.

Met het aanvalsplan wordt ingezet op 10 procent gebiedseigen landschapselementen. Hieronder worden ‘kleine’ natuurelementen verstaan die het landschap in belangrijke mate vormgeven. Daarbij valt te denken aan houtige elementen zoals singels, bomenrijen, houtwallen, heggen, hagen, knotbomen, graften, griendjes en hoogstamboomgaarden. Maar ook aan kruidenrijke akkeranden en natte elementen zoals slootkanten, natuurvriendelijke oevers en poelen.

75 procent minder insecten

De afgelopen eeuw verdween 60 procent van de toenmalige landschapselementen en er zijn nu 75 procent minder insecten. Met 'groenblauwe dooradering' van het landelijk gebied moet worden gewerkt aan herstel. In 2030 moet het doel voor de helft zijn bereikt.

Voorzitter Louise Vet van de stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel: 'Voor agrariërs en andere particuliere grondeigenaren staat voorop dat het financieel voldoende aantrekkelijk moet worden gemaakt om hen te verleiden bij te dragen. Het Rijk, provincies en gemeenten met grond in eigendom kunnen en moeten er ook zelf mee aan de slag. Daarnaast hebben waterschappen als beheerder van rivieren, beken, vaarten, sloten, wegen, kades en dijken een belangrijke rol bij het realiseren van de ambitie.'

LTO Nederland is een van de partijen die verenigd zijn in het Deltaplan. Edwin Michiels, portefeuillehouder Natuur, Klimaat en Energie, stelt dat het aanvalsplan het voor grondeigenaren financieel aantrekkelijk maakt om landschapselementen te creëren en beheren. 'Met het plan laten we zien dat de agrarische sector kan en wil bijdragen aan het verbeteren van de biodiversiteit in Nederland. En dat het bijdragen aan de verbetering van natuur geen achteruitgang in verdienvermogen hoeft te betekenen.'

Kansen voor financiering

Minister Van der Wal geeft aan blij te zijn met het plan. 'Het geeft waardevolle inzichten en aanknopingspunten voor beleid.' Voor de financiering ziet ze kansen binnen het Nationaal Programma Landelijk Gebied en de nieuwe Omgevingswet. 'In de gebiedsprocessen moeten we echt samen gaan kijken hoe we dit verder kunnen brengen.'

Volgens Van der Wal draagt het aanvalsplan bij aan het perspectief voor de landbouw. 'We blijven maar strooien met 'het mot, het mot, het mot', maar dat is niet anders. Iedereen meekrijgen in een transitie is best een uitdaging. Als we boeren daarvoor willen aanmoedigen, hebben we concrete dingen nodig met zicht op een verdienmodel. In het verleden is de Nederlandse landbouw altijd toonaangevend geweest bij het bereiken van andere doelen. Dat kan nu ook, we kunnen veranderen naar een nieuw systeem.'

Namens de provincies, die volgens het aanvalsplan de regie moeten houden op de uitvoering, houdt de Brabantse gedeputeerde Hagar Roijackers (GroenLinks) een slag om de arm. 'Het is niet mis wat hier van ons wordt gevraagd.' Roijackers noemt het onderdeel van de 'wederombouw' van Nederland. 'Wat je in decennia hebt opgebouwd, verander je niet zomaar. Boeren, bedrijventerreinen, woonwijken, infrastructuur, we moeten onze ruimtelijke ordening dan echt anders gaan doen.'