Kranenburg levert prijswinnende fritesaardappelen

Met de fritesaardappelen van onder meer akkerbouwer Léon Kranenburg uit het Noord-Hollandse Nieuw-Vennep won Frituur Van Gogh uit Amersfoort in 2012 de Algemeen Dagblad (AD)-fritestestprijs in de categorie 'Lekkerste frites van Nederland'. In 2019 sleepte de snackbar de titel 'Het lekkerste frietje, met topping' in de wacht van Stichting De Lekkerste Wedstrijden/Horecava.

Kranenburg levert zijn aardappelen sinds 2012 naar tevredenheid aan Aardappelhandel John van der Kroon uit het Noord-Hollandse Zwanenburg. Die levert de fritesaardappelen weer aan diverse snackbars in Nederland.

De akkerbouwer bewerkt momenteel in totaal 92 hectare. 'Wij zijn een gangbaar akkerbouwbedrijf, al leveren wij dus wel rechtstreeks aan snackbars. We telen 34 hectare tarwe, 25 hectare fritesaardappelen, 22 hectare suikerbieten, 9 hectare uien en 2 hectare gras. Dit jaar hebben we een 1-op-4-rotatie, maar dat verschilt per jaar.'

De grond bij de Noord-Hollandse akkerbouwer bestaat uit middelzware zeeklei met een afslibbaarheidspercentage van 40 tot 65.

Markies

Tien jaar geleden teelde Kranenburg nog het aardappelras Markies, maar omdat dit een laat ras is dat je pas in oktober kun rooien, besloot hij over te stappen op Agria. 'Ik moet zeggen, Markies is zeker een goede fritesaardappel en ook geschikt om te bewaren. Maar als je een natte oktober hebt, krijg je ze bijna niet uit de grond.' Op het moment van het interview vinden af en toe flinke hoosbuien plaats. 'Alle aardappelen zijn eruit hoor, dus ze liggen al binnen.'

In de Markies-tijd teelde de Noord-Hollandse akkerbouwer voor McCain. 'Aardappelhandelaar John van der Kroon wist me over te halen om mijn aardappelen aan hem te leveren. Ik besloot dat te doen, ook omdat ik dan een hogere kiloprijs zou krijgen.'

Omdat deze fritesaardappelen rechtstreeks naar diverse snackbars in Nederland zouden gaan, moest de akkerbouwer ze dan wel gesorteerd en gewassen aanleveren. Minimaal 60 millimeter opwaarts. En hij moest een ander ras gaan telen, namelijk Agria. 'De aardappelen moeten schoon worden geleverd, de klanten van snackbars willen natuurlijk geen zand in hun frites.'

Handel met friteszaken

Van der Kroon, die ook is aangeschoven aan de kantinetafel bij Kranenburg, wil wel wat vertellen over zijn levering aan snackbars in Nederland. Nadat friteszaken die zijn aardappelen gebruiken hoge ogen gooiden in de inmiddels verdwenen AD-fritestest, kreeg Van der Koon de wind extra in de zeilen. Zo'n 160 ambachtelijke friteszaken nemen tegenwoordig fritesaardappelen bij hem af. Naast Agria's verhandelt hij ook Frieslanders, Markies en Bintje.

'Veel mensen realiseren zich dit niet, akkerbouwers wellicht ook niet, maar ieder jaar is er de jaarlijkse fritestransitie van oude naar nieuwe oogst. De grote producenten schakelen vaak in september over. Veel ambachtelijke friteszaken maken een tijdelijke tussenstap. Ze ruilen bijvoorbeeld Agria's in voor Frieslanders. Wij gaan meteen over op Agria's van de nieuwe oogst. Onder meer van Kranenburg', legt Van der Kroon uit.

Hoe zit het met frites in de schil? Van der Kroon schat dat 85 tot 90 procent van zijn afnemers frites met schil verkoopt. 'Wij wassen alle aardappelen in een goede wasmachine. Dat is belangrijk, want zand aan de schil tast ook je frituurvet aan.

Bij de nieuwe oogst is de schil van de aardappelen nog een stuk dunner. Verderop in het seizoen neemt de dikte weer toe tot zo'n 3 of 4 millimeter.' Dat zijn aardappelen regelmatig winnen bij smaakproeven, verbaast hem niets.

'Aardappelpanels bij smaaktesten zijn gecharmeerd van Agria's. Ik zou zeggen: proef zelf maar eens. De consument houdt van lange frites, gelig en supersmakelijk.' Volgens Kranenburg is de Agria een aardappelsoort die grof groeit. Dus minder knollen, maar daardoor wel grotere aardappelen. Gemiddeld haalt de akkerbouwer 50 ton Agria's van een hectare.

Nu kun je fritesaardappelen volgens Kranenburg niet zomaar rechtstreeks leveren aan snackbars. 'Je moet bij zowel de teelt, de bewaring als het wassen van de aardappelen op een aantal dingen letten. Wij als team van Kranenburg doen er natuurlijk alles aan om een zo goed en kwalitatief constant mogelijk product te telen.'

Schurftgevoeligheid

Waar de akkerbouwer zelfs op let bij de keuze voor bepaalde percelen, is of ze wel of niet schurftgevoelig zijn. 'Het moeten echt aardappelen zijn met een egale en gladde schil.'

Vorig jaar waste Kranenburg de fritesaardappelen nog zelf en pakte hij ze ook nog zelf in. 'Maar dat ga ik uitbesteden. Mijn aardappelwasmachine staat dus te koop. Mocht iemand interesse hebben, dan kan hij zich melden.' De fritesaardappelen worden gerooid door een loonwerker met een zelfrijdende Grimme Varitron-vierrijer. 'De Varitron rijdt wel op rupsen om de bodem te sparen, evenals de bietenrooier. En de trekkers met kippers rijden, voor zover mogelijk, met lagedrukbanden', laat Kranenburg weten.

Beregenen zal de ondernemer niet snel doen. Ook dit jaar heeft hij, ondanks de lange droogte, geen beregening toegepast. Hiermee wil hij voorkomen dat de bodem dichtslaat.

Fijnere aardappelen

'Wij zitten hier in een polder met zeeklei en deze grond houdt vocht dat valt goed vast.' Door de droogte heeft Kranenburg ook dit jaar een enkele partij met fijnere aardappelen. Die gaan gewoon naar de reguliere aardappelhandel. 'John is streng, 50 millimeter opwaarts accepteert hij niet, het moet 60 zijn', lacht de ondernemer.

Wat middelengebruik betreft kan Kranenburg als gangbare akkerbouwer gewoon zijn fritesaardappelen bespuiten. Zo lang hij maar rekening houdt met de wachttijden. 'En ik doe ook mee aan On the way to PlanetProof, dus bepaalde middelen mag ik niet gebruiken. Met PlanetProof ben je als akkerbouwer toch net een stapje hoger bezig.'

Verder oogst de akkerbouwer zijn aardappelen op tijd, in ieder geval in de maand september, zodat de schilkwaliteit goed blijft.

Na ze voorzichtig te hebben geoogst, gaan de aardappelen de kistenbewaring in. 'Dus niet losgestort, om zo min mogelijk drukplekken te veroorzaken. En ze worden strikt op minimaal 7,5 graden gekoeld in verband met de bakkleur. Anders bestaat er de kans van verkleuring', geeft Kranenburg aan.

De kistenbewaring is buitenluchtgekoeld om energie te besparen. Zodra de energieprijzen weer gaan dalen, overweegt de akkerbouwer mechanische koeling in de toekomst. Zijn bewaarschuur is pas tien jaar oud en goed geïsoleerd.

Gunningsfactor

Het is volgens Van der Kroon niet alleen de kwaliteit van de fritesaardappelen waardoor een akkerbouwer via hem mag leveren. 'Ik moet ook zeker een klik hebben met de desbetreffende ondernemer. Er moet sprake zijn van gunning, zoals dat heet in handelsland. Verder moet er flexibiliteit zijn van twee kanten.' De aardappelhandelaar met zijn Amsterdamse accent houdt daarnaast wel van een geintje. 'En over de prijs valt natuurlijk niet te discussiëren', grapt hij.

Verder moeten aardappeltelers die aan Van der Kroon leveren ook tegen feedback kunnen. 'We hebben weleens dat de aardappelen te koud hebben gestaan in de bewaarschuur en dan bakken ze als frites niet goed.'

Jongziek

En als ze te vers zijn, ofwel jongziek, is de schil te dun. Dan gaan de aardappelen na het wassen soms rotten. 'Zulke dingen communiceren wij natuurlijk met onze leveranciers', aldus Van der Kroon.

Al is hij aardappelhandelaar, ook Van der Kroon kijkt met verbazing naar de huidige stikstofplannen. 'Ze hebben de boerensector al decennialang met maatregelen bestookt. Zowel de huidige stikstofplannen als de Green Deal zullen ervoor zorgen dat het voedsel duurder wordt', zegt hij.

'Als dergelijke plannen doorgang vinden, zullen we nog meer moeten importeren dan we nu al doen. En dergelijke import voldoet vrijwel nooit aan de huidige Europese wetgeving. Verder is import totaal niet duurzaam qua footprint', stelt Van der Kroon. 'De Nederlandse boeren maken mooie producten en daar moeten we trots op zijn.'