Raad van State buigt zich over A15, extern salderen ter discussie

De raad besteedde dinsdag een volle dag aan het aanhoren van de bezwaren tegen het nieuwe besluit en legde er zelf ook een aantal op tafel. Het eerdere tracébesluit voor de A5 van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat werd door de raad afgekeurd vanwege gebrekkig onderzoek naar de effecten van het snelwegverkeer voor nabijgelegen Natura 2000-gebieden.

In het vorige besluit ging het ministerie nog uit van een zone van 5 kilometer langs de snelweg waar de gevolgen werden onderzocht. In het nieuwe besluit is die zone vergroot naar 25 kilometer. Volgens de bezwaarmakers, waaronder Mobilisation for the Environment (MOB) en Natuur en Milieu Gelderland, zijn daarmee de effecten van het snelwegverkeer nog steeds niet goed onderzocht.

Die afstandsnorm is volgens Valentijn Wösten, raadsman van MOB en andere bezwaarmakers, volstrekt willekeurig gekozen. 'Waarom niet 30, 40 of meer kilometer? Er zijn andere afstanden denkbaar.' Maar volgens de landsadvocaat is de verklaring simpel. Europese natuurbeschermingsregels eisen wetenschappelijke zekerheid dat Natura 2000-gebieden niet worden aangetast door stikstof. 'Een afstand van 25 kilometer is maximaal wetenschappelijk verantwoord. Voorbij die afstand heb je schijnzekerheid', stelt hij.

Maar volgens de bezwaarmakers houdt de verantwoordelijkheid van de minister voorbij die afstand niet op. 'Het is een wetenschappelijk gegeven dat het overgrote deel van de stikstofemissies neerslaat buiten de 25 kilometer van de bron', zegt Wösten. 'Wetenschappelijk onderbouwde argumenten zijn noodzakelijk om deposities buiten 25 kilometer van de bron buiten beschouwing te kunnen laten. De minister geeft die niet.'

Langdurige discussie

Vervolgens ontstond er bij de raad een langdurige discussie over het toepassingsbereik van de rekenmodellen. 'De materie is heel complex', zucht de raadsvoorzitter. Maar de kritiek van de bezwaarmakers wordt wel ondersteund door onafhankelijke adviseurs van de raad.

'De keuze voor een maximale rekenafstand van 25 kilometer is niet gebaseerd op een nieuw wetenschappelijk milieukundig inzicht', oordelen de raadsadviseurs. Hun bevindingen worden meestal door de Raad van State overgenomen. Een van de staatsraden wees de landsadvocaat ook op de strenge Europese natuurbeschermingsregels. 'Die leggen een hoge standaard.'

Passende beoordeling

Daarbij is het ook de vraag of de minister wegkomt met de nieuwe passende beoordeling die is gemaakt. Volgens de raadsadviseurs en bezwaarmakers blijkt uit die beoordeling dat er door de aanleg van de snelweg op diverse beschermde gebieden toch een toename van stikstof wordt verwacht.

De minister vindt dit goed omdat het niet om een ernstige aantasting gaat. Wösten zegt dat de minister hier feitelijk een verwaarloosbaarheidscriterium invoert waarmee kleine toenames van stikstof toch weer worden toegestaan.

Juridisch adviseur Maarten Baneke van Natuur en Milieu Gelderland richtte zijn pijlen op de Raad van State zelf. Hij vroeg de raad om juridisch advies te vragen bij het Europese Hof van Justitie over hoe de raad om moet gaan met extern salderen. De raad laat dat nu onder voorwaarden toe. Baneke stelt de raad daarmee mede verantwoordelijk voor de 'handel in pakketjes stikstof' die nu is losgebarsten. 'Een vergunning verkopen kan toch nooit de bedoeling zijn van de Europese Habitatrichtlijn', aldus Baneke.

Dweilen met de kraan open

Ook MOB heeft kritiek op de raad, omdat die volgens de organisatie toelaat dat onbenutte stikstofruimte wordt verkocht en daarmee feitelijk een grotere productie van stikstof veroorzaakt. 'Dweilen met de kraan open', aldus Wösten.

De raadsvoorzitter zette zelf ook vraagtekens bij de manier waarop de minister het extern salderen juridisch heeft geregeld. Als compensatie voor de toename van stikstof is met zes veehouderijen een overeenkomst gesloten om hun stikstofrechten aan te kopen. Maar de raadsvoorzitter is er niet van overtuigd dat dit waterdicht is geregeld.

De uitspraak volgt over enkele maanden.